ABD merkezli özel Chrest Vakfının (Chrest Foundation), Türkiye’de geçen hafta, “bağımsız” olduğunu savunan biroldukça kuruluşa, yüz binlerce dolar bağışta bulunduğunun ortaya çıkması ülke gündemindeki yerini koruyor.
Bayan tertiplerinden medya kuruluşlarına kadar onlarca yapıya yüz binlerce dolarlık yardım yapan Chrest Vakfının Kurucu Lideri Lou Anne King Jensen, AA muhabirinin sorularını yanıtladı.
Jensen, vakfa ait sorulara direkt ve detaylı karşılık vermek yerine kuruluşun internet sitesini adres gösterdi.
niye TÜRKİYE ÇEİLDİ?
Tartışmalarda her insanın merak ettiği “bağışlar için niçin bilhassa Türkiye’nin seçildiği?” sorusu üzerine Jensen, şu sözleri kullandı:
“Kimse bizi hibeler için Türkiye’yi seçmeye ikna etmedi. Artık Türkiye’de toplumun her bölümünden paha verdiğimiz biroldukça arkadaşımız ve meslektaşımız bulunmasına karşın bunun için özel bir bağlantımız de yoktu. Türkiye’deki birtakım beşerler için buna inanmanın güç olduğunu biliyorum lakin hakikaten bu sıradançe bu biçimde.”
Bağışların kimlere ve nasıl yapıldığı konusunda tüm ayrıntıların vakfın internet sayfasında kamuya açık sunulduğunu öne süren Jensen, bağış yapma kuralı olarak hibe verilen kuruluşlardan, kelam konusu bağışın gayesine yönelik gelişmeleri ve ayrıntılı finansal harcamaları gösteren en az bir rapor istediklerini tabir etti.
Jensen, Türkiye’de çalışmayı bir onur ve ayrıcalık olarak gördüklerini belirterek, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Ülkenizde konuk olduğumuzun farkındayız ve bu niçinle oradaki insanların kendi gereksinimlerini en âlâ biçimde belirleyebileceklerine ve karmaşık zorluklara kendi tahlillerini üretebileceklerine inanıyoruz. Chrest’in Türkiye’de verdiği her hibe, Türkiye’deki beşerler tarafınca önerilmiş, tasarlanmış ve uygulanmıştır. Türkiye’deki insanları önemsiyoruz.”
– VAKFIN TÜRKİYE’DEKİ KURULUŞLARA BAĞIŞLARI TARTIŞMA YARATMIŞTI
ABD’nin Teksas eyaleti, Irving kentinde kurulan “Chrest Foundation”ın internet sitesinden yayımladığı Türkiye’de faaliyet gösteren onlarca kuruluşa yüz binlerce dolar bağışta bulunduğu liste, geçen hafta ülkede manşetlere çıkmış, genelde “muhalif” olarak bilinen kuruluşların finansal irtibatlarını tartışmaya açmıştı.
Türkiye’de ismi geçen kuruluşlardan en çok konuşulanı, ilgili vakıftan son 5 yılda 476 bin dolardan fazla hibe alan gazeteci Ruşen Çakır’ın kurduğu ve internet sitesinde “sivil, bağımsız, özgür ve çoğulcu” formunda tanımlanan “Medyascope” haber sitesi olmuştu.
Medyascope’un internet sitesindeki künyesinde, “Destekte bulunanlar” listesinde Chrest Foundation’ın yanı sıra Belçika merkezli European Endowment for Democracy (Demokrasi için Avrupa Bağış Vakfı), Almanya merkezli Heinrich Bill Stiftung ve İsveç Memleketler arası Kalkınma İşbirliği Ajansı (SIDA) kuruluşlarının bilgisinin paylaşılması dikkati çekiyor.
Chrest Vakfının internet sitesinde yayımladığı listeye bakılırsa, Medyascope haricinde Serbestiyet, 140Journos ve Bağımsız Gazetecilik Platformu P24 üzere Türkiye’de faaliyet gösteren başka basın kuruluşları da dayanak alıyor.
Listede, P24’e 124 bin 15 dolar, 140Journos’a 60 bin dolar, Serbestiyet’e 49 bin 995 dolar ve IPS Bağlantı Vakfına (Bianet) da 24 bin 17 dolar bağış yapıldığı görülüyor.
Listede, medya haricinde on binlerce dolarlık dayanak alan başka kurumlar içinde Anadolu Kültür Derneği, Hrant Dink Vakfı, İstanbul Kültür Sanat Vakfı (İKSV), Sabancı Üniversitesi, Boğaziçi Üniversitesi Vakfı, İktisat ve Dış Siyaset Araştırmalar Merkezi (EDAM), Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Etüdler Vakfı (TESEV), Filmmor Bayan Kooperatifi, Mezopotamya Vakfı, Diyarbakır Siyasal ve Toplumsal Araştırmalar Enstitüsü (DISA), Yerde Adalet Derneği, Türkiye Aile Sıhhati ve Planlaması Vakfı (TAPV), Mor Çatı Bayan Sığınağı Vakfı, Yurttaşlık Derneği üzere kuruluşlar da bulunuyor.
Listeye bakılırsa, 2001’den bu yana Türkiye’deki kuruluşlara yaklaşık 160 sefer, ABD’li kuruluşlara 65 sefer hibe yapıldığı dikkati çekiyor.
– CHREST VAKFI, AİLE VAKFI OLARAK FAALİYET GÖSTERİYOR
Chrest Vakfının İngilizce ve Türkçe internet sitesinde, vakfın kurucuları ve faaliyetleri hakkında bilgilere yer veriliyor.
Vakfın, 1999’da Jeff Jensen ve Lou Anne King Jensen tarafınca sıhhat sigortası, telekomünikasyon ve aileyle ilgili öteki iş yatırımları yoluyla kazanılan mali kaynakların bir kısmını diğerleriyle paylaşmak için kurulduğu savunuluyor.
Kurucuların anne-babaları tarafınca başlatılan hayırseverlik ve bağış geleneğini sürdürmeye çalıştığı kaydedilen sitede, Jensen ailesinin ABD’de uzun yıllardır çalışmalarını fakir çocuklar, toplumsal teşebbüsçüler, üniversite bursları, diyabet araştırmaları ve öbür başka alanlarda ağırlaştırdığı öne sürülüyor.
Sitedeki bilgilerde, Chrest Vakfının kurucuları, ailenin Türkiye’yi de içine alan Akdeniz bölgesine yaptıkları seyahatler ve toplumsal teşebbüslerle ilgili milletlerarası bir konferansın akabinde vakıf kaynaklarının bir kısmının Türkiye’ye tahsis edilmesi sonucunı verdiği tezi yer alıyor.
İdare Şurası’nda 5 kişi ve 1 çalışan olmak üzere tıpkı soy ismi taşıyan toplam 6 kişilik takımı bulunduğu görülen Chrest Vakfının 2001’den 2016’ya kadar yalnızca Türkiye ve yakın bölgesindeki sivil toplum teşebbüslerini desteklediği savunuluyor.
Vakfın hibe almaya hak kazanan projeleri, proje bölgelerini yakından tanıyan Türk danışmanlarının dayanağıyla belirlediği, hibe alan kuruluşların çalışmaları ve projelerin etkisinin ise faaliyet ve finansal raporlarla takip edildiği öne sürülüyor.
İzleme ve kıymetlendirme için kullanılan bir öbür metodun ise vakıf yetkililerinin yaptığı saha ziyaretleri olduğu tez ediliyor.
– AVRUPA’NIN DESTEKLEDİĞİ KİŞİ VE KURUMLAR
ABD merkezli Chrest Vakfının Türkiye’deki bir fazlaca medya kurumuna yüz binlerce dolarlık hibeler verdiğinin ortaya çıkması daha sonrası tartışmalar sürerken kendilerini bağımsız olarak tanımlayan birtakım medya kuruluşlarının Avrupa’daki gibisi oluşumlar tarafınca da fonlandığı ortaya çıktı.
İsveç hükümetinin resmi yardım sayfasındaki datalara göre, Bianet haber sitesine 2007-2010 devrinde 899 bin 121 dolar, 2015-2018 periyodunda de 2 milyon 795 bin 141 dolar dayanak yapıldı.
İsveç hükümetinin “Open Government Veri of Swedish Aid” internet sayfasında bulunan bilgilere göre, Bianet’e 2019-2021 devri için de 2 milyon 305 bin 439 dolar dayanak taahhüdünde bulunuldu. Bu kapsamda 2019’da 613 bin 374 dolar, 2020’de 814 bin 359 dolar olmak üzere toplam 1 milyon 427 bin 732 dolar ödeme yapıldı.
İsveç Memleketler arası Kalkınma İşbirliği Ajansı tarafınca 2017’de Medyascope’a da 59 bin 280 dolar dayanak verildi.
– NORVEÇ
Norveç de Medyascope, Punto24 ve Serbestiyet medya kuruluşlarına takviyede bulundu.
Norveç Dışişleri Bakanlığının yaptığı hibeleri gösteren portaldaki bilgilerde, Punto24’e 2019-2021 periyodunda 3 milyon 740 bin 83 Norveç kronu (yaklaşık 422 bin dolar) yardım için muahede bulunuyor.
Bu kapsamda Punto24’e 2019’da 1 milyon 473 bin 450 kron (166 bin 300 dolar), 2020’de ise 759 bin 310 kron (yaklaşık 85 bin 700 dolar) yardım yapıldı. Portalda, Punto24’e 2021’de çabucak hemen ödeme yapılmadığı görülüyor.
Norveç’in, medya kuruşu Serbestiyet’e de 2020 ve 2021 için toplam 847 bin 995 kron (yaklaşık 95 bin 700 dolar) takviye sağladığı öngörülüyor.
Bu çerçevede Serbestiyet’e 2020’de 247 bin 995 kron (28 bin dolar) yardımın ödendiği görülürken 600 bin kronun (67 bin 720) ödemesinin çabucak hemen yapılmadığı belirtiliyor.
Norveç’in Medyascope kanalına ise 2021 için 582 bin 134 kron (yaklaşık 65 bin 700 dolar) yardım yapmak için 11 Haziran 2021’de muahedeye varıldığı görülüyor.
KAYNAK: AA
Bayan tertiplerinden medya kuruluşlarına kadar onlarca yapıya yüz binlerce dolarlık yardım yapan Chrest Vakfının Kurucu Lideri Lou Anne King Jensen, AA muhabirinin sorularını yanıtladı.
Jensen, vakfa ait sorulara direkt ve detaylı karşılık vermek yerine kuruluşun internet sitesini adres gösterdi.
niye TÜRKİYE ÇEİLDİ?
Tartışmalarda her insanın merak ettiği “bağışlar için niçin bilhassa Türkiye’nin seçildiği?” sorusu üzerine Jensen, şu sözleri kullandı:
“Kimse bizi hibeler için Türkiye’yi seçmeye ikna etmedi. Artık Türkiye’de toplumun her bölümünden paha verdiğimiz biroldukça arkadaşımız ve meslektaşımız bulunmasına karşın bunun için özel bir bağlantımız de yoktu. Türkiye’deki birtakım beşerler için buna inanmanın güç olduğunu biliyorum lakin hakikaten bu sıradançe bu biçimde.”
Bağışların kimlere ve nasıl yapıldığı konusunda tüm ayrıntıların vakfın internet sayfasında kamuya açık sunulduğunu öne süren Jensen, bağış yapma kuralı olarak hibe verilen kuruluşlardan, kelam konusu bağışın gayesine yönelik gelişmeleri ve ayrıntılı finansal harcamaları gösteren en az bir rapor istediklerini tabir etti.
Jensen, Türkiye’de çalışmayı bir onur ve ayrıcalık olarak gördüklerini belirterek, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Ülkenizde konuk olduğumuzun farkındayız ve bu niçinle oradaki insanların kendi gereksinimlerini en âlâ biçimde belirleyebileceklerine ve karmaşık zorluklara kendi tahlillerini üretebileceklerine inanıyoruz. Chrest’in Türkiye’de verdiği her hibe, Türkiye’deki beşerler tarafınca önerilmiş, tasarlanmış ve uygulanmıştır. Türkiye’deki insanları önemsiyoruz.”
– VAKFIN TÜRKİYE’DEKİ KURULUŞLARA BAĞIŞLARI TARTIŞMA YARATMIŞTI
ABD’nin Teksas eyaleti, Irving kentinde kurulan “Chrest Foundation”ın internet sitesinden yayımladığı Türkiye’de faaliyet gösteren onlarca kuruluşa yüz binlerce dolar bağışta bulunduğu liste, geçen hafta ülkede manşetlere çıkmış, genelde “muhalif” olarak bilinen kuruluşların finansal irtibatlarını tartışmaya açmıştı.
Türkiye’de ismi geçen kuruluşlardan en çok konuşulanı, ilgili vakıftan son 5 yılda 476 bin dolardan fazla hibe alan gazeteci Ruşen Çakır’ın kurduğu ve internet sitesinde “sivil, bağımsız, özgür ve çoğulcu” formunda tanımlanan “Medyascope” haber sitesi olmuştu.
Medyascope’un internet sitesindeki künyesinde, “Destekte bulunanlar” listesinde Chrest Foundation’ın yanı sıra Belçika merkezli European Endowment for Democracy (Demokrasi için Avrupa Bağış Vakfı), Almanya merkezli Heinrich Bill Stiftung ve İsveç Memleketler arası Kalkınma İşbirliği Ajansı (SIDA) kuruluşlarının bilgisinin paylaşılması dikkati çekiyor.
Chrest Vakfının internet sitesinde yayımladığı listeye bakılırsa, Medyascope haricinde Serbestiyet, 140Journos ve Bağımsız Gazetecilik Platformu P24 üzere Türkiye’de faaliyet gösteren başka basın kuruluşları da dayanak alıyor.
Listede, P24’e 124 bin 15 dolar, 140Journos’a 60 bin dolar, Serbestiyet’e 49 bin 995 dolar ve IPS Bağlantı Vakfına (Bianet) da 24 bin 17 dolar bağış yapıldığı görülüyor.
Listede, medya haricinde on binlerce dolarlık dayanak alan başka kurumlar içinde Anadolu Kültür Derneği, Hrant Dink Vakfı, İstanbul Kültür Sanat Vakfı (İKSV), Sabancı Üniversitesi, Boğaziçi Üniversitesi Vakfı, İktisat ve Dış Siyaset Araştırmalar Merkezi (EDAM), Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Etüdler Vakfı (TESEV), Filmmor Bayan Kooperatifi, Mezopotamya Vakfı, Diyarbakır Siyasal ve Toplumsal Araştırmalar Enstitüsü (DISA), Yerde Adalet Derneği, Türkiye Aile Sıhhati ve Planlaması Vakfı (TAPV), Mor Çatı Bayan Sığınağı Vakfı, Yurttaşlık Derneği üzere kuruluşlar da bulunuyor.
Listeye bakılırsa, 2001’den bu yana Türkiye’deki kuruluşlara yaklaşık 160 sefer, ABD’li kuruluşlara 65 sefer hibe yapıldığı dikkati çekiyor.
– CHREST VAKFI, AİLE VAKFI OLARAK FAALİYET GÖSTERİYOR
Chrest Vakfının İngilizce ve Türkçe internet sitesinde, vakfın kurucuları ve faaliyetleri hakkında bilgilere yer veriliyor.
Vakfın, 1999’da Jeff Jensen ve Lou Anne King Jensen tarafınca sıhhat sigortası, telekomünikasyon ve aileyle ilgili öteki iş yatırımları yoluyla kazanılan mali kaynakların bir kısmını diğerleriyle paylaşmak için kurulduğu savunuluyor.
Kurucuların anne-babaları tarafınca başlatılan hayırseverlik ve bağış geleneğini sürdürmeye çalıştığı kaydedilen sitede, Jensen ailesinin ABD’de uzun yıllardır çalışmalarını fakir çocuklar, toplumsal teşebbüsçüler, üniversite bursları, diyabet araştırmaları ve öbür başka alanlarda ağırlaştırdığı öne sürülüyor.
Sitedeki bilgilerde, Chrest Vakfının kurucuları, ailenin Türkiye’yi de içine alan Akdeniz bölgesine yaptıkları seyahatler ve toplumsal teşebbüslerle ilgili milletlerarası bir konferansın akabinde vakıf kaynaklarının bir kısmının Türkiye’ye tahsis edilmesi sonucunı verdiği tezi yer alıyor.
İdare Şurası’nda 5 kişi ve 1 çalışan olmak üzere tıpkı soy ismi taşıyan toplam 6 kişilik takımı bulunduğu görülen Chrest Vakfının 2001’den 2016’ya kadar yalnızca Türkiye ve yakın bölgesindeki sivil toplum teşebbüslerini desteklediği savunuluyor.
Vakfın hibe almaya hak kazanan projeleri, proje bölgelerini yakından tanıyan Türk danışmanlarının dayanağıyla belirlediği, hibe alan kuruluşların çalışmaları ve projelerin etkisinin ise faaliyet ve finansal raporlarla takip edildiği öne sürülüyor.
İzleme ve kıymetlendirme için kullanılan bir öbür metodun ise vakıf yetkililerinin yaptığı saha ziyaretleri olduğu tez ediliyor.
– AVRUPA’NIN DESTEKLEDİĞİ KİŞİ VE KURUMLAR
ABD merkezli Chrest Vakfının Türkiye’deki bir fazlaca medya kurumuna yüz binlerce dolarlık hibeler verdiğinin ortaya çıkması daha sonrası tartışmalar sürerken kendilerini bağımsız olarak tanımlayan birtakım medya kuruluşlarının Avrupa’daki gibisi oluşumlar tarafınca da fonlandığı ortaya çıktı.
İsveç hükümetinin resmi yardım sayfasındaki datalara göre, Bianet haber sitesine 2007-2010 devrinde 899 bin 121 dolar, 2015-2018 periyodunda de 2 milyon 795 bin 141 dolar dayanak yapıldı.
İsveç hükümetinin “Open Government Veri of Swedish Aid” internet sayfasında bulunan bilgilere göre, Bianet’e 2019-2021 devri için de 2 milyon 305 bin 439 dolar dayanak taahhüdünde bulunuldu. Bu kapsamda 2019’da 613 bin 374 dolar, 2020’de 814 bin 359 dolar olmak üzere toplam 1 milyon 427 bin 732 dolar ödeme yapıldı.
İsveç Memleketler arası Kalkınma İşbirliği Ajansı tarafınca 2017’de Medyascope’a da 59 bin 280 dolar dayanak verildi.
– NORVEÇ
Norveç de Medyascope, Punto24 ve Serbestiyet medya kuruluşlarına takviyede bulundu.
Norveç Dışişleri Bakanlığının yaptığı hibeleri gösteren portaldaki bilgilerde, Punto24’e 2019-2021 periyodunda 3 milyon 740 bin 83 Norveç kronu (yaklaşık 422 bin dolar) yardım için muahede bulunuyor.
Bu kapsamda Punto24’e 2019’da 1 milyon 473 bin 450 kron (166 bin 300 dolar), 2020’de ise 759 bin 310 kron (yaklaşık 85 bin 700 dolar) yardım yapıldı. Portalda, Punto24’e 2021’de çabucak hemen ödeme yapılmadığı görülüyor.
Norveç’in, medya kuruşu Serbestiyet’e de 2020 ve 2021 için toplam 847 bin 995 kron (yaklaşık 95 bin 700 dolar) takviye sağladığı öngörülüyor.
Bu çerçevede Serbestiyet’e 2020’de 247 bin 995 kron (28 bin dolar) yardımın ödendiği görülürken 600 bin kronun (67 bin 720) ödemesinin çabucak hemen yapılmadığı belirtiliyor.
Norveç’in Medyascope kanalına ise 2021 için 582 bin 134 kron (yaklaşık 65 bin 700 dolar) yardım yapmak için 11 Haziran 2021’de muahedeye varıldığı görülüyor.
KAYNAK: AA