İstanbul Planlama Ajansı (İPA) İstanbul’daki mesken bayanlarının ömür şartlarını, gereksinimlerini ve beklentilerini tahlil eden araştırma
İstanbul genelinde yalnızca konut bayanlarını odağına alan birinci araştırmada İstanbul’un çeşitli semtlerinde yaşayan ve farklı sosyoekonomik kümeleri temsil eden mesken bayanları ile görüşüldü.
İPA’nın araştırmasına nazaran rastgele bir işte çalışmayan bayanların 87’si evli ve yüzde 70’i gereksinimleri için eşlerinden “harçlık” alıyor. Çoğunluğunun lakin “kıt kanaat” geçindiğini belirten mesken bayanlarının en çok tasa duydukları mevzu ise sıhhat.
Araştırmanın bir öbür değerli bulgusu da araştırmaya katılan bayanların yarısından fazlasının, yaşadıkları yere nazaran çabucak hemen İstanbul’un başka yakasını görmemiş olması. Bayanlar genelde ailenin muhtaçlıklarını karşılamak için dışarı çıkıyor ve konutun etrafından uzaklaşmıyor.
İstanbul’un yeni hususlarında araştırmalar gerçekleştiren ve siyaset teklifleri hazırlayan İstanbul Planlama Ajansı, bu sefer İstanbul’daki konut bayanlarının sosyo-ekonomik durumlarını mercek altına aldı. 2 bin üzerinde mesken hanımıyla yüz yüze gerçekleştirilen araştırma kapsamında İstanbul’daki konut bayanlarının sosyo-demografik özellikleri, gündelik ömürleri, beklentileri ve siyasete bakışları dört ana başlık altında ele alındı. “Refah, Çalışma ve Toplumsal Güvence”, “Bakım, Mesken İçi Sorumluluklar ve Gündelik Hayat”, “Toplumsal ve Kamusal Yaşama Katılım” ve “Hayaller, Beklentiler ve Kaygılar” başlıklı temalardan oluşan raporda, bayanların konut ve kent tecrübeleri, muhtaçlıkları, hayalleri ve siyasetten beklentileri tahlil edildi.
Araştırma kararında İstanbul’daki konut bayanlarının yaşadığı hanelerin büyüklüğü, hanede yaşayan bireyler, hane içi ilgiler ve iş kısmı, hanenin geçimi, pandeminin hane içi iş kısmına tesiri ve bakım muhtaçlığı olan bireylerin durumu, çocukların bakımıyla bir arada bayanların velilik bakılırsavleri, mülk sahipliği, kaynaklara erişim ve kentte deveran üzere toplumsal cinsiyetin farklı yüzlerine ışık tutacak bilgiler elde edildi.
HER BEŞ BAYANDAN BİRİ 18 YAŞINDAN EVVEL EVLENDİ
İstanbul’da konut bayanlarının sırf yüzde 32’si İstanbul doğumlu ve her beş konut hanımından biri 18 yaşından evvel evlendi. Genç bayanlarda erken evlilik oranı besbelli biçimde düşerken eğitim seviyesi artıyor. İstanbul’da araştırmaya katılan ve evli olan mesken bayanlarının 64’ünün en az 11 yıldır evli olduğu görülüyor. Rapora nazaran, evli bayanlar çoklukla çekirdek aile hâlinde yaşadıkları için çocuk bakım yükü ile baş etmede hane içerisinde daha yalnız.
KADINLARIN YÜZDE 55’İ LAKİN “KIT KANAAT” GEÇİNEBİLİYOR
Kadınlara, “Geçtiğimiz ay geçinebildiniz mi?” sorusu sorulduğunda, bayanların 55’i “Kıt kanaat” geçinebildiğini, 13’ü “pek geçinemediğini”, 23’üyse en temel birtakım ödemeleri bile yapamadığını belirtti.
Çalışma hayatlarıyla ilgili konularda, her iki konut hanımından birinin daha evvel hiç fiyatlı çalışma tecrübesi olmadığı ortaya çıktı. Rapora nazaran konut bayanlarının 35’inin fiyatlı çalışma tecrübesi olsa da 30’u doğumdan daha sonra, 27’si ise evlilikten daha sonra işi bırakmış. özetlemek gerekirsesı, evlilik ve annelik neredeyse her üç bayandan birini iş hayatından uzaklaştırarak konut bayanı yapmış.
Raporda ayrıyeten genç bayanların ekonomik bağımlılığının 60 yaş üzeri mesken bayanlarına kıyasla besbelli bir biçimde yüksek olduğu göze çarpıyor. 18-29 yaş içindeki konut bayanlarının 36’sı her türlü gereksinimi için harçlık alırken, 60 yaş ve üzeri bayanlarda bu oran 16’ya düşüyor. Bu noktada, eşi vefat etmiş bayanların yararlanabildiği “dul maaşı”, vefat eden eşlerden kalan emekli maaşları ve yaşlılık aylığı üzere nizamlı gelir sayılabilecek toplumsal hakların 60 yaş üstü bayanların ekonomik bağımlılığını bakılırsace azalttığı anlaşılıyor.
KADINLARIN YÜZDE 73’ÜNÜN KENDİ SİGORTASI YOK
Boşanmış bayanlar toplumsal teminat bakımından evli bayanlara ve eşi vefat etmiş bayanlara kıyasla daha kırılgan. Boşanmış bayanlarda sigortalı olmayanların oranı 22’ken, evli bayanlarda bu oran 19’a, eşi vefat etmiş bayanlardaysa 13’e düşüyor. Toplumsal teminata sahip bayanların 73’ünün eşi üzerinden, 11’ininse işinden dolayı sigortalı olması ise çok çarpıcı bir bulgu. Konut bayanlarının toplumsal teminata erişimi büyük oranda eşlerinin işgücü piyasasındaki statüsüne bağlı. Evli bayanların 77’si, eşi vefat etmiş bayanların ise 61’i eşi üzerinden sigortalı. İşinden dolayı sigortalanma 25 oranla en çok boşanmış bayanlarda görülüyor. ötürüsıyla, emekli mesken bayanları içerisindeki toplumsal garantiye ulaşmam bahtı olmuş en kalabalık kümenin boşanmış bayanlar olduğunu söylemek mümkün.
EV İÇİ SORUMLULUKLARIN BÜYÜK KISMI BAYANLARDA
Ev bayanlarının bakım yükü ve öteki konut işleriyle ilgili yapılan araştırmada, konut bayanları yaşadıkları hanelerde orantısız bir biçimde konut içi sorumluluk üstleniyor. Çocuklara bakma oranı bayanlarda 71’ken eşlerinin çocuk baktığını söyleyen bayanların oranı 13’te kalıyor. Sosyoekonomik seviyesi gorece düşük hanelerde çocuklara yalnızca bayanların bakma oranı 90’ken, hane refahı arttıkça bu oranın düştüğü görülüyor.
Çocukların dersleri ile ilgilenmek de bir daha bayanların işi kabul ediliyor. Bayanların ödevlerle ilgilenme oranı adamların tam 5,5 katı. Bayanların 61’i konut işlerini yalnızca kendi yaparken, eşinin de konut işi yaptığını belirtenlerin oranı 19. Bayanların sadece 35’i konut işlerinde kendilerine “yardım eden” biri/birileri olduğunu belirtiyor. Her şartta, konut işlerinin temel yüklenicisi konuttaki eş/anne statüsündeki mesken bayanları ve başkaları lakin “yardım eden” konumundalar.
Hanede bakıma muhtaç biri olduğunda, konut bayanları 66 oranla bu kişinin bakımını tek başlarına üstleniyorlar. Boşanmış bayanların ise hasta ve yaşlı bakımını daha fazla üstlendiği görülüyor. Bu durumun boşandıktan daha sonra bayanların geri dönmek zorunda kaldığı aile konutlarında yaşlı ebeveynlerin bulunmasından kaynaklandığı söylenebilir. bir daha de, bayanların gelir düzeyi arttıkça yaşlı ve hasta bakımında sorumluluk alma oranları da düşüyor.
KADINLARIN YÜZDE 34’Ü TATİL YAPMIYOR
Kadınların toplumsal hayata katılma ve toplumsal hayat oranlarında da farklı bilgiler ortaya çıkıyor. Araştırmaya nazaran, bayanların yarısından fazlası (54) çabucak hemen yaşadıkları yere nazaran İstanbul’un başka yakasını görmemiş. Bayanların 34’ü tatil yapmadıklarını, 48’i ise tatilini memleketinde geçirdiğini belirtmiş. Bayanların yalnızca 16’sı tatil beldelerine gidebiliyor. Konut bayanlarının en az yöneldiği toplumsallaşma pratikleri konser, sinema, tiyatro ve cümbüş yerlerine gitmek. Görüşülen bayanların sırf 6’sı cümbüş yerlerine giderken, konsere gidenlerin oranı 5’te, sinemaya gidenlerinki 12’de kaldı. Üniversite mezunu konut bayanlarının 55’i arkadaşlarıyla dışarıda/kafede buluştuğunu tabir ederken, bu oran lise mezunlarında 41’e, lise
düzeyinin altında eğitime sahip bayanlarda 18’e düşüyor. Sinema, tiyatro, konser ve cümbüş yerlerine gitmek de üniversite mezunu konut bayanlarının daha fazla benimsediği toplumsallaşma pratikleri olarak öne çıkıyor. Mesken bayanlarının çoğunlukla yaptığı faaliyetlerin başında 51 oranla “parka gitmek” geliyor. Lakin bu park, bayanların çoklukla çocuklarla birlikte gittiği oyun parkı. Arkadaşlarla konut gezmesi 42, akraba ziyaretleri 41, AVM’ler 40, piknikler 38 oranla tercih ediyor. Arkadaşlarıyla dışarıda / kafede oturduğunu söyleyenlerin oranı 27’de kalıyor.
KADINLARIN EN ÇOK KULLANDIĞI İBB HİZMETİ ‘’ANNE KART’’ VE ‘’HALK SÜT’’
Rapora nazaran, İstanbul’daki konut bayanlarının en çok yararlandığı İBB hizmetleri, Anne Kart ve Halk Süt. Bayanların yararlandığı öteki toplumsal dayanaklar çeşitli kamu kurumlarının sağladığı besin kartları, dul maaşı, süt ve doğum ödeneği, engelli maaşı, engelli bakım aylığı ile bir arada Kaymakamlıkların sağladığı kömür ve erzak paketleri.
İstanbul Planlama Ajansı Hakkında:
İstanbul Planlama Ajansı 12 Şubat 2020’de İstanbul’un geleceğinin bilimsel uyumla planlanması maksadıyla kuruldu. İstanbul Planlama Ajansı’nın gayesi; global sistem içerisinde İstanbul’un rolünü, vizyonunu, gideceği istikameti belirlemek ve İstanbul’un gerçek problemlerine bilimsel, akılcı ve kalıcı tahliller üretmektir. İstanbul Planlama Ajansı kent çalışmaları alanında uzman üniteleriyle;
İstanbul genelinde yalnızca konut bayanlarını odağına alan birinci araştırmada İstanbul’un çeşitli semtlerinde yaşayan ve farklı sosyoekonomik kümeleri temsil eden mesken bayanları ile görüşüldü.
İPA’nın araştırmasına nazaran rastgele bir işte çalışmayan bayanların 87’si evli ve yüzde 70’i gereksinimleri için eşlerinden “harçlık” alıyor. Çoğunluğunun lakin “kıt kanaat” geçindiğini belirten mesken bayanlarının en çok tasa duydukları mevzu ise sıhhat.
Araştırmanın bir öbür değerli bulgusu da araştırmaya katılan bayanların yarısından fazlasının, yaşadıkları yere nazaran çabucak hemen İstanbul’un başka yakasını görmemiş olması. Bayanlar genelde ailenin muhtaçlıklarını karşılamak için dışarı çıkıyor ve konutun etrafından uzaklaşmıyor.
İstanbul’un yeni hususlarında araştırmalar gerçekleştiren ve siyaset teklifleri hazırlayan İstanbul Planlama Ajansı, bu sefer İstanbul’daki konut bayanlarının sosyo-ekonomik durumlarını mercek altına aldı. 2 bin üzerinde mesken hanımıyla yüz yüze gerçekleştirilen araştırma kapsamında İstanbul’daki konut bayanlarının sosyo-demografik özellikleri, gündelik ömürleri, beklentileri ve siyasete bakışları dört ana başlık altında ele alındı. “Refah, Çalışma ve Toplumsal Güvence”, “Bakım, Mesken İçi Sorumluluklar ve Gündelik Hayat”, “Toplumsal ve Kamusal Yaşama Katılım” ve “Hayaller, Beklentiler ve Kaygılar” başlıklı temalardan oluşan raporda, bayanların konut ve kent tecrübeleri, muhtaçlıkları, hayalleri ve siyasetten beklentileri tahlil edildi.
Araştırma kararında İstanbul’daki konut bayanlarının yaşadığı hanelerin büyüklüğü, hanede yaşayan bireyler, hane içi ilgiler ve iş kısmı, hanenin geçimi, pandeminin hane içi iş kısmına tesiri ve bakım muhtaçlığı olan bireylerin durumu, çocukların bakımıyla bir arada bayanların velilik bakılırsavleri, mülk sahipliği, kaynaklara erişim ve kentte deveran üzere toplumsal cinsiyetin farklı yüzlerine ışık tutacak bilgiler elde edildi.
HER BEŞ BAYANDAN BİRİ 18 YAŞINDAN EVVEL EVLENDİ
İstanbul’da konut bayanlarının sırf yüzde 32’si İstanbul doğumlu ve her beş konut hanımından biri 18 yaşından evvel evlendi. Genç bayanlarda erken evlilik oranı besbelli biçimde düşerken eğitim seviyesi artıyor. İstanbul’da araştırmaya katılan ve evli olan mesken bayanlarının 64’ünün en az 11 yıldır evli olduğu görülüyor. Rapora nazaran, evli bayanlar çoklukla çekirdek aile hâlinde yaşadıkları için çocuk bakım yükü ile baş etmede hane içerisinde daha yalnız.
KADINLARIN YÜZDE 55’İ LAKİN “KIT KANAAT” GEÇİNEBİLİYOR
Kadınlara, “Geçtiğimiz ay geçinebildiniz mi?” sorusu sorulduğunda, bayanların 55’i “Kıt kanaat” geçinebildiğini, 13’ü “pek geçinemediğini”, 23’üyse en temel birtakım ödemeleri bile yapamadığını belirtti.
Çalışma hayatlarıyla ilgili konularda, her iki konut hanımından birinin daha evvel hiç fiyatlı çalışma tecrübesi olmadığı ortaya çıktı. Rapora nazaran konut bayanlarının 35’inin fiyatlı çalışma tecrübesi olsa da 30’u doğumdan daha sonra, 27’si ise evlilikten daha sonra işi bırakmış. özetlemek gerekirsesı, evlilik ve annelik neredeyse her üç bayandan birini iş hayatından uzaklaştırarak konut bayanı yapmış.
Raporda ayrıyeten genç bayanların ekonomik bağımlılığının 60 yaş üzeri mesken bayanlarına kıyasla besbelli bir biçimde yüksek olduğu göze çarpıyor. 18-29 yaş içindeki konut bayanlarının 36’sı her türlü gereksinimi için harçlık alırken, 60 yaş ve üzeri bayanlarda bu oran 16’ya düşüyor. Bu noktada, eşi vefat etmiş bayanların yararlanabildiği “dul maaşı”, vefat eden eşlerden kalan emekli maaşları ve yaşlılık aylığı üzere nizamlı gelir sayılabilecek toplumsal hakların 60 yaş üstü bayanların ekonomik bağımlılığını bakılırsace azalttığı anlaşılıyor.
KADINLARIN YÜZDE 73’ÜNÜN KENDİ SİGORTASI YOK
Boşanmış bayanlar toplumsal teminat bakımından evli bayanlara ve eşi vefat etmiş bayanlara kıyasla daha kırılgan. Boşanmış bayanlarda sigortalı olmayanların oranı 22’ken, evli bayanlarda bu oran 19’a, eşi vefat etmiş bayanlardaysa 13’e düşüyor. Toplumsal teminata sahip bayanların 73’ünün eşi üzerinden, 11’ininse işinden dolayı sigortalı olması ise çok çarpıcı bir bulgu. Konut bayanlarının toplumsal teminata erişimi büyük oranda eşlerinin işgücü piyasasındaki statüsüne bağlı. Evli bayanların 77’si, eşi vefat etmiş bayanların ise 61’i eşi üzerinden sigortalı. İşinden dolayı sigortalanma 25 oranla en çok boşanmış bayanlarda görülüyor. ötürüsıyla, emekli mesken bayanları içerisindeki toplumsal garantiye ulaşmam bahtı olmuş en kalabalık kümenin boşanmış bayanlar olduğunu söylemek mümkün.
EV İÇİ SORUMLULUKLARIN BÜYÜK KISMI BAYANLARDA
Ev bayanlarının bakım yükü ve öteki konut işleriyle ilgili yapılan araştırmada, konut bayanları yaşadıkları hanelerde orantısız bir biçimde konut içi sorumluluk üstleniyor. Çocuklara bakma oranı bayanlarda 71’ken eşlerinin çocuk baktığını söyleyen bayanların oranı 13’te kalıyor. Sosyoekonomik seviyesi gorece düşük hanelerde çocuklara yalnızca bayanların bakma oranı 90’ken, hane refahı arttıkça bu oranın düştüğü görülüyor.
Çocukların dersleri ile ilgilenmek de bir daha bayanların işi kabul ediliyor. Bayanların ödevlerle ilgilenme oranı adamların tam 5,5 katı. Bayanların 61’i konut işlerini yalnızca kendi yaparken, eşinin de konut işi yaptığını belirtenlerin oranı 19. Bayanların sadece 35’i konut işlerinde kendilerine “yardım eden” biri/birileri olduğunu belirtiyor. Her şartta, konut işlerinin temel yüklenicisi konuttaki eş/anne statüsündeki mesken bayanları ve başkaları lakin “yardım eden” konumundalar.
Hanede bakıma muhtaç biri olduğunda, konut bayanları 66 oranla bu kişinin bakımını tek başlarına üstleniyorlar. Boşanmış bayanların ise hasta ve yaşlı bakımını daha fazla üstlendiği görülüyor. Bu durumun boşandıktan daha sonra bayanların geri dönmek zorunda kaldığı aile konutlarında yaşlı ebeveynlerin bulunmasından kaynaklandığı söylenebilir. bir daha de, bayanların gelir düzeyi arttıkça yaşlı ve hasta bakımında sorumluluk alma oranları da düşüyor.
KADINLARIN YÜZDE 34’Ü TATİL YAPMIYOR
Kadınların toplumsal hayata katılma ve toplumsal hayat oranlarında da farklı bilgiler ortaya çıkıyor. Araştırmaya nazaran, bayanların yarısından fazlası (54) çabucak hemen yaşadıkları yere nazaran İstanbul’un başka yakasını görmemiş. Bayanların 34’ü tatil yapmadıklarını, 48’i ise tatilini memleketinde geçirdiğini belirtmiş. Bayanların yalnızca 16’sı tatil beldelerine gidebiliyor. Konut bayanlarının en az yöneldiği toplumsallaşma pratikleri konser, sinema, tiyatro ve cümbüş yerlerine gitmek. Görüşülen bayanların sırf 6’sı cümbüş yerlerine giderken, konsere gidenlerin oranı 5’te, sinemaya gidenlerinki 12’de kaldı. Üniversite mezunu konut bayanlarının 55’i arkadaşlarıyla dışarıda/kafede buluştuğunu tabir ederken, bu oran lise mezunlarında 41’e, lise
düzeyinin altında eğitime sahip bayanlarda 18’e düşüyor. Sinema, tiyatro, konser ve cümbüş yerlerine gitmek de üniversite mezunu konut bayanlarının daha fazla benimsediği toplumsallaşma pratikleri olarak öne çıkıyor. Mesken bayanlarının çoğunlukla yaptığı faaliyetlerin başında 51 oranla “parka gitmek” geliyor. Lakin bu park, bayanların çoklukla çocuklarla birlikte gittiği oyun parkı. Arkadaşlarla konut gezmesi 42, akraba ziyaretleri 41, AVM’ler 40, piknikler 38 oranla tercih ediyor. Arkadaşlarıyla dışarıda / kafede oturduğunu söyleyenlerin oranı 27’de kalıyor.
KADINLARIN EN ÇOK KULLANDIĞI İBB HİZMETİ ‘’ANNE KART’’ VE ‘’HALK SÜT’’
Rapora nazaran, İstanbul’daki konut bayanlarının en çok yararlandığı İBB hizmetleri, Anne Kart ve Halk Süt. Bayanların yararlandığı öteki toplumsal dayanaklar çeşitli kamu kurumlarının sağladığı besin kartları, dul maaşı, süt ve doğum ödeneği, engelli maaşı, engelli bakım aylığı ile bir arada Kaymakamlıkların sağladığı kömür ve erzak paketleri.
İstanbul Planlama Ajansı Hakkında:
İstanbul Planlama Ajansı 12 Şubat 2020’de İstanbul’un geleceğinin bilimsel uyumla planlanması maksadıyla kuruldu. İstanbul Planlama Ajansı’nın gayesi; global sistem içerisinde İstanbul’un rolünü, vizyonunu, gideceği istikameti belirlemek ve İstanbul’un gerçek problemlerine bilimsel, akılcı ve kalıcı tahliller üretmektir. İstanbul Planlama Ajansı kent çalışmaları alanında uzman üniteleriyle;
- İstanbul’un gerçek ve yeni verisini üretir,
- İstanbul’un öncelikli mevzularına odaklanan araştırmalar gerçekleştirir ve araştırma raporları yayımlar,
- Araştırmalar kararında siyaset teklifleri geliştirir ve ilgili kurumlar ile paylaşır,
- Farklı paydaşlarla (akademi, sivil toplum, İstanbullular…) ortaklaşa olarak gençler öncelikli olmak üzere tüm İstanbulluların iştirakine açık, İstanbul’u odağına alan program ve etkinlikler düzenler,
- İstanbul hakkında bilimsel literatürün gelişmenine katkı sunmak için araştırmacıları dayanaklar,
- Kamusal alanların nitelikli, çağdaş ve iştirakçi olarak dönüşümü için proje ve süreç tasarımı yapar,
- İstanbul’un 2050 vizyonuna ulaşması sürecini mahallî ve memleketler arası seviyede koordine eder.