Merkez Bankası’nın 16 Aralık 2021 tarihindeki faiz indirimi sonucu daha sonrası dolar 15,15 düzeyinden 15,66’ya kadar tırmanırken euro ise 17,15’ten 17,60’lara çıktı. 2021’in başında 7,45 düzeylerinde olan dolar yüzde 104 arttı.
2021 yılının ekonomik değerlendirmesi ve 2022 yılına dair beklentiler, Ege Demir ve Demirdışı Metaller İhracatçıları Birliği (EDDMİB) tarafınca düzenlenen “EİB Ekonomik Kıymetlendirme Toplantısı” başlıklı online panelde tartışıldı.
Dünya Gazetesi Üst Yöneticisi Hakan Güldağ’ın moderasyonunu yaptığı webinarda; konuşmacı olarak Ege Demir ve Demirdışı Metaller İhracatçıları Birliği İdare Şurası Lideri Yalçın Ertan, Prof. Dr. Işın Çelebi, Dr. Mahfi Eğilmez ve Dr. İbrahim Turhan yer aldı.
Türkiye’nin cari açığının kapanmasında en değerli faktörlerden birinin ihracat olduğunu vurgulayan Ege Demir ve Demirdışı Metaller İhracatçıları Birliği İdare Konseyi Lideri Yalçın Ertan, “Ağustos ayından beri cari fazla vermemizin temel niçini pandemi sürecinde yaşanan sakinliğin akabinde global seviyede artan talebe süratli yanıt vererek, yeni pazarlar bularak yakaladığımız rekor satışlar. Fakat şu anda kurun epeyce fazla dalgalanması bizi huzursuz ediyor. 2 ay öncesine nazaran belirsizlik artmış durumda. Öngörülebilirlik ihracatçı için epey değerli. İhracatçılarımız krediye ulaşamaz noktaya geldi. Kurun istikrara kavuşması da değerli, önümüzü net nazaranbilmeliyiz. Türkiye’de ekonomik ve toplumsal istikrara muhtaçlık var. İthalatın finansmanında soru işaretleri başladı. Yurtdışına yönelik itimat tesisinin sağlanması gerekiyor.” dedi.
Ertan: 2021 yılını 2,2 milyar dolarlık ihracat sayısıyla tamamlayacağımızı umuyorum
Yalçın Ertan, “EİB’ye üye faal ihracatçı sayımız 7858 ve EDDMİB’e üye etkin ihracatçı sayımız 1729. 2019 ihracatımız 1 milyar 450 milyon dolar, 2020 yılı ihracatımız 1 milyar 361 milyon dolar, 2021 yılı Kasım ayı sonu itibariyle 2 milyar 13 milyon dolardır. 2021 yılının tamamında 2,2 milyar dolarlık ihracat sayısıyla tamamlayacağımızı umuyorum. EİB olarak yıl sonu ihracatımızın 16,2 milyar dolar olacağını bekliyoruz. Ülkemiz hammadde ve güç kaynakları açısından varlıklı olmayan bir ülke. Kömür, cevher, hurda ve doğalgaz üzere ana girdilerde kısıtlı imkanlara sahibiz. Bu sebeple üretim ve ihracatımızın büyük kısmı ithalata dayalı olarak gerçekleştiriyoruz. Artan ihracatla gerçek orantılı ithalatta artıyor. İthalatın ihracatın ortasındaki hissesini nasıl azaltabiliriz konusunda çalışmamız gerekiyor.” dedi.
Ülkemizde bir emisyon ticaret sistemi oluşturulmalı
Kurlardaki oynaklık ve hammadde fiyatlarındaki değişimlerin ihracatçıların önünü görmesini zorlaştıran faktörler içinde olduğuna değinen Ertan, “Diğer yandan AB ve ABD başta olmak üzere kimi ülkeler tarafınca uygulanan muhafaza tedbirleri, lojistikteki süregelen sorunlar, Avrupa Birliği tarafınca Avrupa Yeşil Mutabakatı çerçevesinde başlatılacak olan sonda karbon vergisi birkaç yıldır önümüze amaca giden yolda aşmamız gereken mahzurlar olarak çıkıyor. Bu teşebbüslerden en çok etkilenen dalların başında da demir çelik dalımız geliyor. Dünya genelinde karbon salımını azaltma eforları firmaları daha kaliteli fakat daha maliyetli hammadde ve yarı mamul kullanmaya ve ileri teknolojik yatırımlar yapmaya yöneltiyor.” diye konuştu.
Ertan, ihracatçı firmalara ek karbon vergisi oluşturmaması için ülkemizde bir emisyon ticaret sistemi oluşturulması gerekliliğinin altını çizdi.
“Birlik olarak biz de üye firmalarımızın bilinçlendirilmesi ve pak üretim yolunda eksiklerini giderebilmek emeliyle Ticaret Bakanlığı dayanaklı URGE projesine müracaatımızı yaptık. Öbür yandan dünya genelinde yeni trend kavram olan “temiz çelik”i Türk firmalarına benimsetmek ismine Responsible Steel teşebbüsüne üye olduk. Ege İhracatçı Birlikleri olarak sektörel gelişmeler hakkında bilgi aktarmaya, problemlere deva bulmaya çalışıyoruz.”
Eğilmez: Dünyada enflasyon denetimden çıktı
Dr. Mahfi Eğilmez, global iktisada dair değerlendirmelerde bulundu ve 2022’ye dair öngörülerini paylaştı.
“ABD ve AB enflasyon sarmalına girdi. ABD’de yıllık enflasyon yüzde 7’yi zorlamaya başladı. AB’de yüzde 4’leri geçti. 5’lere yanlışsız süratle ilerliyoruz. ABD ve Avrupa mali sıkılaştırmaya başladı tahvil alımını düşürüyor. Faiz artırımı var, tıpkı vakitte öne çekiyor. İhracatımızı en çok gerçekleştirdiğimiz yerler bu durumda. Çin’de enflasyon yok lakin büyüme düşük. Çin için alışılmamış bir durum. Türkiye ise faizleri düşürüyor, kuru yükseltiyor. Emel ise ihracatı artırıp ithalatı düşürüp cari açığı düşürmek içerde üretimi teşvik etmek, enflasyonu düşürmek. Bu epey işleyecek bir model değil. Ansızın üretim yerlileşmiyor. Bir devletin programı orta vadeli programda açıklanır. Üç ay evvel açıklanan orta vadeli programda da bu biçimde bir model yoktu. Çin’e benzeme üzere model de açıklanmadı. İhracat artıyor ancak dış ticaret hadleri yüzde 74’lere düştü. 100’ün altındaysa daha fazlaca malı daha ucuza, daha az malı daha değerliye alıyorsunuz demektir. Verimliliğimiz geriliyor. Kurla ihracatı destekliyor üzere gözüküyoruz lakin desteklemiyoruz. Malı ucuzlatıyoruz. Zahmetli bir devir bizi bekliyor 2022’de.”
Türkiye’ye o yıl 22 milyar dolar direkt yabancı sermaye aktı
Eğilmez, “FED’in ne karar vereceğini biliyoruz. Lakin Merkez Bankası’nın ne karar vereceğini bilemiyoruz. Dünyada sürpriz yapmaması gereken tek kurum Merkez Bankası’dır. Merkez Bankası rasyonel beklenti yaratabilmek için açık olmalıdır. Avrupa Merkez Bankası, İngiltere Merkez Bankası ya da gelişmekte olan ülkeler de her şey öngörülebilir. Bizde harikulade bir belirsizlik ortamı var. Bunu ortadan kaldırmamız gerekiyor. Türkiye kuvvetli iktisada geçiş programı ile 2001 krizi daha sonrası 2010’a kadar meçhullüğü ortadan kaldırdı, beklentileri düzeltti. Bankacılık ıslahatı, kamu maliyesinde disiplin sağlayacağı ıslahatlar yaptı, bütçe açıklarını düşürdü, kamu borçlanması azaldı. En değerlisi AB ile tam üyelik müzakeresine başladı. Türkiye’ye o yıl 22 milyar dolar direkt yabancı sermaye aktı. Bu Türkiye’nin 1923’den 2006’ya kadar çektiği o tarihe kadar yabancı sermaye meblağının iki katıydı. 2001 krizinden daha sonra dolarizasyon Türkiye’de yüzde 57’ydi bu düzenlemelerden daha sonra 2010’da yüzde 29’a indi bugün yüzde 64’deyiz yüzde 65’e yanlışsız gidiyoruz. Şu anki durumda yabancı yatırımcı Türkiye’yi düşünmez ve gelmez. Dünyada emtia fiyatları düşmez, üst gerçek çıkabilir. Enflasyon bu durumu etkiliyor. Asıl stokçuluğu yapan tüketiciler.” diye konuştu.
Çelebi: Yesyeni bir anlayış ve yeni bir ekonomik modele gereksinim var
Prof. Dr. Işın Çelebi, küresel bir enflasyon krizi yaşanacağını, güç girdilerinde astronomik artışlar ve tedarikte önemli kırılmaların ve aksamaların olduğuna dikkat çekti.
“Dünya bir değişimin ortasında. Türkiye de bundan etkileniyor. Ülkemizde önemli bir itimat buhranı var. Kuru istikrara kavuşturacak bir çalışmaya, projeye ve programa muhtaçlık var. Çok kur dalgalanmasının olduğu ülkede yabancı yatırımcı yatırım yapmaz. Piyasada istikrar yok, öngörülebilirlik yok. 1 Ocak 2021’den düne kadar olan dolardaki devalüasyon yüzde 95’in üzerine çıktı. Son bir ayda olan devalüasyon yüzde 47’nin üzerinde. Bu kuru istikrara kavuşturmadan ekonomiyi yönetmek mümkün değil. Dün aldığınız teklifle bugün aldığınız teklifi kur değişikliği etkiliyor. Kur bütün sanayiciyi etkiliyor. Kurun stabil hale gelmesi gerekiyor. Orijinal bir anlayış ve yeni bir ekonomik modele gereksinim var.”
Lehinize faktörleri ve koşulları minimize edin
Işın Çelebi, “Sanayiciler lehine olan, kaynak yaratacak rahat oldukları alanları faktörleri/şartları minimize etmeli. Kriz idaresinin en temel kuralı bu. Kurda da bu biçimde yapılmalı. Kendi bölümleri ve üretim yaptıkları alanlarda kurun esnekliğine bakıp en olumsuz koşullara nazaran kurun kıymetini hesap etmeliler. Teknoloji ihracatının gelişmesi gerekiyor. Katma kıymetli ihracat yüzde 15 olması gerekirken yüzde 3’ten 2’ye düştü. Bunu artırmanın yolu AB projelerini uygulamaktan geçiyor. Türkiye’nin modeli AB’nin yoludur. AB normlarına uygun koşulların yerine getirilmesi gerekiyor. İhracatçılarımız ticari bankalar ve Türk Eximbank’tan kredi bulmakta zorlanmaya başladı. Eximbank’ın 500 milyon dolar sermayesi var. Krizi yönetirken ihracatın ithalatı karşılama oranını birebir hale getirmemiz lazım ki ithalattan kaynaklanacak enflasyonist baskılar ve fiyat artışları kompanse edilebilsin.” dedi.
Eximbank’ın sermayesi 5 milyar dolara çıkarılmalı
Türkiye’nin 260 milyar dolar ithalat, 225 milyar dolar ihracatı olduğuna değinen Işın Çelebi, “Bu durumda ihracatımızı 35 milyar dolar artırmamız lazım. bu biçimde Eximbank’ın sermaye yapısını 5 milyar dolara çıkarmak lazım. Herkes kredisini alıp ona göre programını yapmalı. Eximbank bir ticari banka üzere çalışıyor, ihracat bankası üzere çalışmıyor şu anda. Bizim tahlil üretmemiz lazım. Türkiye AB normlarını benimsemeli ve AB tam üyeliği yolunda mahzurları aşarak devam etmeli. Komşularıyla ilgilerini düzeltmeli. Dış siyasetten AB üyeliğine kadar bu tahlilleri bunun içine koymalıyız.” diye konuştu.
Turhan: Bütün paydaşlar bir ortaya gelip ıslahat unsurları oluşturmalı
Türkiye’nin finansal bir kriz yaşamadığını, bu durumun temel bir ekonomik dengesizlikten kaynaklanmadığını anlatan Dr. İbrahim Turhan, yapısal dönüşüm için 10’uncu kalkınma planını örnek gösterdi.
“Bürokrasi, siyasi irade, STK’lar özetlemek gerekirsesı bütün paydaşlar bir ortaya gelip ıslahat hususları oluşturmalı. 5 yıl-10 yıllık bir vadenin planlanması gerek. Türkiye’nin üretim yapısıyla ilgili bir tahlil yapılmalı. Karşılaştırıldığımız ülkelerle tarih, kültür, siyasal rejim, yapı, ölçek, üretimin örgütlenme biçimi hiç bir biçimde birebir değil. Üç kritik alanımızdan birincisi; para siyaseti ve bunun kararı olan devasa yükseklikte enflasyon ve kaçınılmaz olarak kredi genişlemesi. Kurdaki artış dolarizasyonun yüksek olduğu devirde önümüzdeki 6-9 ay ortasında yüzde 30 enflasyona geçiş eğilimindedir. Son çeyrekte yüzde 60’a yakın kur şoku yaşandığına nazaran önümüzdeki 6 ay içerisinde 18-20 puan enflasyona katkı olacak.”
Önümüzdeki 6 ayda yüzde 40’ın üzerinde enflasyon ile karşılaşabiliriz
Turhan, “İkinci alanımız ise kamu maliyesi. Zira kamunun borçları ya döviz ya da dövize endeksli. Stokta artış oldu. Stok başka lakin stokun çevrilebilmesi için katlanılacak maliyetinde 2022’de artacağı kesin. Cari harcamalarında da kamunun enflasyon ve fiyat artışları sebebiyle tesir olacak. Önümüzdeki periyotta durum kötüleşmezse 6 ayda yüzde 40’ın üzerinde enflasyon ile karşılaşabiliriz. Taban fiyatın uygun bir seviyeye çekilmesi, iş verenin üstündeki yüklerin kaldırılması doğruydu. Lakin bütçe yansıması olacak. Ekonomiyi etkileyecek üçüncü alan ise global gelişmeler. Dünyada para siyasetleri sıkılaşıyor. Bu gelişmekte olan ülkelerde başladı, gelişmiş ekonomilere sirayet ediyor.” diye konuştu.
Bilimin gösterdiği akılla tahliller bulunmalı
Türkiye’nin bütün şartları göz önünde bulundurarak bir hazırlık yapmak zorunda olduğuna değinen Turhan, enflasyon kur sarmalından çıkmanın hayli kolay olmadığına değindi.
“Türkiye’nin kur krizi bu biçimde devam ederse finansal ve ekonomik krize dönüşebilir. Bunun tahlili ekonomik değil, idareyle ilgili. Bilimin gösterdiği akılla tahlillerin yapılması gerekiyor, anlık reaksiyonlarla değil, stratejik planlama bakış açısıyla yapılması gerek. Şu an sermayeyi korumak daha değerli. Şokların asıl tesirleri Mart-Nisan ve Mayıs aylarında daha besbelli hale gelecek. Şimdiden hazırlık yapılmalı.”
Yıldırım: Orta vadeli program yürürlüğe girmeden manasını yitirdi
görüşmede kelam alan Türk Eximbank Geçmiş Devir Genel Müdürü ve Ege İhracatçı Birlikleri Mali Danışmanı Adnan Yıldırım ise kalkınma planının rafta olduğunu orta vadeli programın ise yürürlüğe girmeden manasını yitirdiğini söyleyerek, “Kur artışının en büyük mağduru hazine. Hazinenin döviz borcu 2,2 trilyon TL karşılığına geldi.” dedi.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
2021 yılının ekonomik değerlendirmesi ve 2022 yılına dair beklentiler, Ege Demir ve Demirdışı Metaller İhracatçıları Birliği (EDDMİB) tarafınca düzenlenen “EİB Ekonomik Kıymetlendirme Toplantısı” başlıklı online panelde tartışıldı.
Dünya Gazetesi Üst Yöneticisi Hakan Güldağ’ın moderasyonunu yaptığı webinarda; konuşmacı olarak Ege Demir ve Demirdışı Metaller İhracatçıları Birliği İdare Şurası Lideri Yalçın Ertan, Prof. Dr. Işın Çelebi, Dr. Mahfi Eğilmez ve Dr. İbrahim Turhan yer aldı.
Türkiye’nin cari açığının kapanmasında en değerli faktörlerden birinin ihracat olduğunu vurgulayan Ege Demir ve Demirdışı Metaller İhracatçıları Birliği İdare Konseyi Lideri Yalçın Ertan, “Ağustos ayından beri cari fazla vermemizin temel niçini pandemi sürecinde yaşanan sakinliğin akabinde global seviyede artan talebe süratli yanıt vererek, yeni pazarlar bularak yakaladığımız rekor satışlar. Fakat şu anda kurun epeyce fazla dalgalanması bizi huzursuz ediyor. 2 ay öncesine nazaran belirsizlik artmış durumda. Öngörülebilirlik ihracatçı için epey değerli. İhracatçılarımız krediye ulaşamaz noktaya geldi. Kurun istikrara kavuşması da değerli, önümüzü net nazaranbilmeliyiz. Türkiye’de ekonomik ve toplumsal istikrara muhtaçlık var. İthalatın finansmanında soru işaretleri başladı. Yurtdışına yönelik itimat tesisinin sağlanması gerekiyor.” dedi.
Ertan: 2021 yılını 2,2 milyar dolarlık ihracat sayısıyla tamamlayacağımızı umuyorum
Yalçın Ertan, “EİB’ye üye faal ihracatçı sayımız 7858 ve EDDMİB’e üye etkin ihracatçı sayımız 1729. 2019 ihracatımız 1 milyar 450 milyon dolar, 2020 yılı ihracatımız 1 milyar 361 milyon dolar, 2021 yılı Kasım ayı sonu itibariyle 2 milyar 13 milyon dolardır. 2021 yılının tamamında 2,2 milyar dolarlık ihracat sayısıyla tamamlayacağımızı umuyorum. EİB olarak yıl sonu ihracatımızın 16,2 milyar dolar olacağını bekliyoruz. Ülkemiz hammadde ve güç kaynakları açısından varlıklı olmayan bir ülke. Kömür, cevher, hurda ve doğalgaz üzere ana girdilerde kısıtlı imkanlara sahibiz. Bu sebeple üretim ve ihracatımızın büyük kısmı ithalata dayalı olarak gerçekleştiriyoruz. Artan ihracatla gerçek orantılı ithalatta artıyor. İthalatın ihracatın ortasındaki hissesini nasıl azaltabiliriz konusunda çalışmamız gerekiyor.” dedi.
Ülkemizde bir emisyon ticaret sistemi oluşturulmalı
Kurlardaki oynaklık ve hammadde fiyatlarındaki değişimlerin ihracatçıların önünü görmesini zorlaştıran faktörler içinde olduğuna değinen Ertan, “Diğer yandan AB ve ABD başta olmak üzere kimi ülkeler tarafınca uygulanan muhafaza tedbirleri, lojistikteki süregelen sorunlar, Avrupa Birliği tarafınca Avrupa Yeşil Mutabakatı çerçevesinde başlatılacak olan sonda karbon vergisi birkaç yıldır önümüze amaca giden yolda aşmamız gereken mahzurlar olarak çıkıyor. Bu teşebbüslerden en çok etkilenen dalların başında da demir çelik dalımız geliyor. Dünya genelinde karbon salımını azaltma eforları firmaları daha kaliteli fakat daha maliyetli hammadde ve yarı mamul kullanmaya ve ileri teknolojik yatırımlar yapmaya yöneltiyor.” diye konuştu.
Ertan, ihracatçı firmalara ek karbon vergisi oluşturmaması için ülkemizde bir emisyon ticaret sistemi oluşturulması gerekliliğinin altını çizdi.
“Birlik olarak biz de üye firmalarımızın bilinçlendirilmesi ve pak üretim yolunda eksiklerini giderebilmek emeliyle Ticaret Bakanlığı dayanaklı URGE projesine müracaatımızı yaptık. Öbür yandan dünya genelinde yeni trend kavram olan “temiz çelik”i Türk firmalarına benimsetmek ismine Responsible Steel teşebbüsüne üye olduk. Ege İhracatçı Birlikleri olarak sektörel gelişmeler hakkında bilgi aktarmaya, problemlere deva bulmaya çalışıyoruz.”
Eğilmez: Dünyada enflasyon denetimden çıktı
Dr. Mahfi Eğilmez, global iktisada dair değerlendirmelerde bulundu ve 2022’ye dair öngörülerini paylaştı.
“ABD ve AB enflasyon sarmalına girdi. ABD’de yıllık enflasyon yüzde 7’yi zorlamaya başladı. AB’de yüzde 4’leri geçti. 5’lere yanlışsız süratle ilerliyoruz. ABD ve Avrupa mali sıkılaştırmaya başladı tahvil alımını düşürüyor. Faiz artırımı var, tıpkı vakitte öne çekiyor. İhracatımızı en çok gerçekleştirdiğimiz yerler bu durumda. Çin’de enflasyon yok lakin büyüme düşük. Çin için alışılmamış bir durum. Türkiye ise faizleri düşürüyor, kuru yükseltiyor. Emel ise ihracatı artırıp ithalatı düşürüp cari açığı düşürmek içerde üretimi teşvik etmek, enflasyonu düşürmek. Bu epey işleyecek bir model değil. Ansızın üretim yerlileşmiyor. Bir devletin programı orta vadeli programda açıklanır. Üç ay evvel açıklanan orta vadeli programda da bu biçimde bir model yoktu. Çin’e benzeme üzere model de açıklanmadı. İhracat artıyor ancak dış ticaret hadleri yüzde 74’lere düştü. 100’ün altındaysa daha fazlaca malı daha ucuza, daha az malı daha değerliye alıyorsunuz demektir. Verimliliğimiz geriliyor. Kurla ihracatı destekliyor üzere gözüküyoruz lakin desteklemiyoruz. Malı ucuzlatıyoruz. Zahmetli bir devir bizi bekliyor 2022’de.”
Türkiye’ye o yıl 22 milyar dolar direkt yabancı sermaye aktı
Eğilmez, “FED’in ne karar vereceğini biliyoruz. Lakin Merkez Bankası’nın ne karar vereceğini bilemiyoruz. Dünyada sürpriz yapmaması gereken tek kurum Merkez Bankası’dır. Merkez Bankası rasyonel beklenti yaratabilmek için açık olmalıdır. Avrupa Merkez Bankası, İngiltere Merkez Bankası ya da gelişmekte olan ülkeler de her şey öngörülebilir. Bizde harikulade bir belirsizlik ortamı var. Bunu ortadan kaldırmamız gerekiyor. Türkiye kuvvetli iktisada geçiş programı ile 2001 krizi daha sonrası 2010’a kadar meçhullüğü ortadan kaldırdı, beklentileri düzeltti. Bankacılık ıslahatı, kamu maliyesinde disiplin sağlayacağı ıslahatlar yaptı, bütçe açıklarını düşürdü, kamu borçlanması azaldı. En değerlisi AB ile tam üyelik müzakeresine başladı. Türkiye’ye o yıl 22 milyar dolar direkt yabancı sermaye aktı. Bu Türkiye’nin 1923’den 2006’ya kadar çektiği o tarihe kadar yabancı sermaye meblağının iki katıydı. 2001 krizinden daha sonra dolarizasyon Türkiye’de yüzde 57’ydi bu düzenlemelerden daha sonra 2010’da yüzde 29’a indi bugün yüzde 64’deyiz yüzde 65’e yanlışsız gidiyoruz. Şu anki durumda yabancı yatırımcı Türkiye’yi düşünmez ve gelmez. Dünyada emtia fiyatları düşmez, üst gerçek çıkabilir. Enflasyon bu durumu etkiliyor. Asıl stokçuluğu yapan tüketiciler.” diye konuştu.
Çelebi: Yesyeni bir anlayış ve yeni bir ekonomik modele gereksinim var
Prof. Dr. Işın Çelebi, küresel bir enflasyon krizi yaşanacağını, güç girdilerinde astronomik artışlar ve tedarikte önemli kırılmaların ve aksamaların olduğuna dikkat çekti.
“Dünya bir değişimin ortasında. Türkiye de bundan etkileniyor. Ülkemizde önemli bir itimat buhranı var. Kuru istikrara kavuşturacak bir çalışmaya, projeye ve programa muhtaçlık var. Çok kur dalgalanmasının olduğu ülkede yabancı yatırımcı yatırım yapmaz. Piyasada istikrar yok, öngörülebilirlik yok. 1 Ocak 2021’den düne kadar olan dolardaki devalüasyon yüzde 95’in üzerine çıktı. Son bir ayda olan devalüasyon yüzde 47’nin üzerinde. Bu kuru istikrara kavuşturmadan ekonomiyi yönetmek mümkün değil. Dün aldığınız teklifle bugün aldığınız teklifi kur değişikliği etkiliyor. Kur bütün sanayiciyi etkiliyor. Kurun stabil hale gelmesi gerekiyor. Orijinal bir anlayış ve yeni bir ekonomik modele gereksinim var.”
Lehinize faktörleri ve koşulları minimize edin
Işın Çelebi, “Sanayiciler lehine olan, kaynak yaratacak rahat oldukları alanları faktörleri/şartları minimize etmeli. Kriz idaresinin en temel kuralı bu. Kurda da bu biçimde yapılmalı. Kendi bölümleri ve üretim yaptıkları alanlarda kurun esnekliğine bakıp en olumsuz koşullara nazaran kurun kıymetini hesap etmeliler. Teknoloji ihracatının gelişmesi gerekiyor. Katma kıymetli ihracat yüzde 15 olması gerekirken yüzde 3’ten 2’ye düştü. Bunu artırmanın yolu AB projelerini uygulamaktan geçiyor. Türkiye’nin modeli AB’nin yoludur. AB normlarına uygun koşulların yerine getirilmesi gerekiyor. İhracatçılarımız ticari bankalar ve Türk Eximbank’tan kredi bulmakta zorlanmaya başladı. Eximbank’ın 500 milyon dolar sermayesi var. Krizi yönetirken ihracatın ithalatı karşılama oranını birebir hale getirmemiz lazım ki ithalattan kaynaklanacak enflasyonist baskılar ve fiyat artışları kompanse edilebilsin.” dedi.
Eximbank’ın sermayesi 5 milyar dolara çıkarılmalı
Türkiye’nin 260 milyar dolar ithalat, 225 milyar dolar ihracatı olduğuna değinen Işın Çelebi, “Bu durumda ihracatımızı 35 milyar dolar artırmamız lazım. bu biçimde Eximbank’ın sermaye yapısını 5 milyar dolara çıkarmak lazım. Herkes kredisini alıp ona göre programını yapmalı. Eximbank bir ticari banka üzere çalışıyor, ihracat bankası üzere çalışmıyor şu anda. Bizim tahlil üretmemiz lazım. Türkiye AB normlarını benimsemeli ve AB tam üyeliği yolunda mahzurları aşarak devam etmeli. Komşularıyla ilgilerini düzeltmeli. Dış siyasetten AB üyeliğine kadar bu tahlilleri bunun içine koymalıyız.” diye konuştu.
Turhan: Bütün paydaşlar bir ortaya gelip ıslahat unsurları oluşturmalı
Türkiye’nin finansal bir kriz yaşamadığını, bu durumun temel bir ekonomik dengesizlikten kaynaklanmadığını anlatan Dr. İbrahim Turhan, yapısal dönüşüm için 10’uncu kalkınma planını örnek gösterdi.
“Bürokrasi, siyasi irade, STK’lar özetlemek gerekirsesı bütün paydaşlar bir ortaya gelip ıslahat hususları oluşturmalı. 5 yıl-10 yıllık bir vadenin planlanması gerek. Türkiye’nin üretim yapısıyla ilgili bir tahlil yapılmalı. Karşılaştırıldığımız ülkelerle tarih, kültür, siyasal rejim, yapı, ölçek, üretimin örgütlenme biçimi hiç bir biçimde birebir değil. Üç kritik alanımızdan birincisi; para siyaseti ve bunun kararı olan devasa yükseklikte enflasyon ve kaçınılmaz olarak kredi genişlemesi. Kurdaki artış dolarizasyonun yüksek olduğu devirde önümüzdeki 6-9 ay ortasında yüzde 30 enflasyona geçiş eğilimindedir. Son çeyrekte yüzde 60’a yakın kur şoku yaşandığına nazaran önümüzdeki 6 ay içerisinde 18-20 puan enflasyona katkı olacak.”
Önümüzdeki 6 ayda yüzde 40’ın üzerinde enflasyon ile karşılaşabiliriz
Turhan, “İkinci alanımız ise kamu maliyesi. Zira kamunun borçları ya döviz ya da dövize endeksli. Stokta artış oldu. Stok başka lakin stokun çevrilebilmesi için katlanılacak maliyetinde 2022’de artacağı kesin. Cari harcamalarında da kamunun enflasyon ve fiyat artışları sebebiyle tesir olacak. Önümüzdeki periyotta durum kötüleşmezse 6 ayda yüzde 40’ın üzerinde enflasyon ile karşılaşabiliriz. Taban fiyatın uygun bir seviyeye çekilmesi, iş verenin üstündeki yüklerin kaldırılması doğruydu. Lakin bütçe yansıması olacak. Ekonomiyi etkileyecek üçüncü alan ise global gelişmeler. Dünyada para siyasetleri sıkılaşıyor. Bu gelişmekte olan ülkelerde başladı, gelişmiş ekonomilere sirayet ediyor.” diye konuştu.
Bilimin gösterdiği akılla tahliller bulunmalı
Türkiye’nin bütün şartları göz önünde bulundurarak bir hazırlık yapmak zorunda olduğuna değinen Turhan, enflasyon kur sarmalından çıkmanın hayli kolay olmadığına değindi.
“Türkiye’nin kur krizi bu biçimde devam ederse finansal ve ekonomik krize dönüşebilir. Bunun tahlili ekonomik değil, idareyle ilgili. Bilimin gösterdiği akılla tahlillerin yapılması gerekiyor, anlık reaksiyonlarla değil, stratejik planlama bakış açısıyla yapılması gerek. Şu an sermayeyi korumak daha değerli. Şokların asıl tesirleri Mart-Nisan ve Mayıs aylarında daha besbelli hale gelecek. Şimdiden hazırlık yapılmalı.”
Yıldırım: Orta vadeli program yürürlüğe girmeden manasını yitirdi
görüşmede kelam alan Türk Eximbank Geçmiş Devir Genel Müdürü ve Ege İhracatçı Birlikleri Mali Danışmanı Adnan Yıldırım ise kalkınma planının rafta olduğunu orta vadeli programın ise yürürlüğe girmeden manasını yitirdiğini söyleyerek, “Kur artışının en büyük mağduru hazine. Hazinenin döviz borcu 2,2 trilyon TL karşılığına geldi.” dedi.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı