Gazi Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Fakültesi Odyoloji Kısmı Lisan ve Konuşma Terapisi Kısım Lideri Prof. Dr. Bülent Gündüz’e bakılırsa çocuklardaki işitme kaybı yalnızca konuşma gelişmeninde değil, bilişsel, motor, psikososyal gelişim alanlarında da aksiliklere yol açıyor.
Gazi Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Fakültesi Odyoloji Kısmı Lisan ve Konuşma Terapisi Kısım Lideri Prof. Dr. Bülent Gündüz’e nazaran Türkiye’de risksiz doğan her 1000 çocuktan 2’si ya da 3’ü işitme kayıplı olarak dünyaya geliyor. İşitme kaybı tedavi edilmezse, çocukların konuşma gelişmenini olumsuz etkilediği üzere bilişsel, motor, psikososyal gelişim alanlarını da olumsuz etkiliyor.
“İşitme kayıplarının yüzde 50’den çoksı genetik”
İşitme kayıpların yüzde 50’den çoksının genetik (kalıtsal) faktörlere bağlı olduğuna dikkat çeken Gündüz, Türkiye’de akraba evliliklerinin ağır olarak görülmesinden dolayı genetik işitme kayıpları ile sık karşılaşıldığına vurgu yaptı. Gündüz, “Genetik olmayan işitme kaybının en yaygın niçinleri ise kızamıkçık yahut herpes simpleks virüsü üzere enfeksiyonlar, erken doğum, düşük doğum yükü, gebeyken ilaç ve alkol kullanması, sarılık ve Rh faktörü sorunları, gebelikte görülen diyabet, hamilelikte görülen yüksek tansiyon (preeklampsi) ve anoksidir” dedi.
“Doğumdan daha sonraki birinci 3 ay ortasında teşhis ve erken müdahale gerekiyor”
Çocuk ve yetişkinler özelinde işitme kaybı olaylarında, bilhassa yenidoğan taramasından geçememiş ve ayırıcı teşhis testleri ile takibe alınan kümenin dikkat cazibeli çoğunlukta olduğunu tabir eden Gündüz, “Pediatrik kümede bilhassa lisan gelişimi açısından ‘hassas ya da kritik dönem’ olarak nitelendirilen hayatın birinci birkaç yılında işitsel ihtardan mahrum kalan konjenital (doğuştan) işitme kaybı olan çocuklarda konuşma ve lisan gelişimi etkileniyor. bu biçimde durumlarda işitme kaybının doğumdan daha sonraki birinci 3 ay içerisinde tanılanması ve odyolojik erken müdahalenin yapılması gerekiyor. Ayrıyeten çocukluk devrinde antibiyotik kullanmasına bağlı olarak ortaya çıkan işitme kaybı sık karşılaşılan öteki bir işitme kayıplı çocuk kümesini oluşturuyor. Yetişkin kümede ise yaşlanmaya bağlı işitme kayıpları ve ani işitme kayıpları en hayli görülen işitme kaybı türleridir” diye belirtti.
“Rehabilitasyon da tedavi kadar önemli”
Koklear implant uygulamalarında ya da işitme aygıtı uygulamalarında yapılan müdahale öncesi hasta ve yakınlarını tüm taraflarıyla bilgilendirmenin ve rehabilite etmenin de en az tedavi kadar kıymetli olduğuna değinen Gündüz, bu süreçte ailelere de nazaranv düştüğünü belirtiyor. Gündüz, “İşitsel rehabilitasyonun çocuğun yalnızca kurumlarda aldığı sonlu vakitteki etkinliklerle değil aile eğitimleri ile günlük hayatına ve rutinlerine yansıtılarak gün uzunluğu uygulanması sürecin epeyce daha süratli ve ülkü ilerlemesini sağlıyor. Örnek bir olaydan bahsetmem gerekirse; 36 haftalık olarak 2017 yılında dünyaya gelen bebeğimiz T.S. yenidoğan işitme taramasından bir kulağı geçti bir kulağı geçemedi notuyla kıymetlendirilmek üzere yönlendirildi. Hastanede aileye sıvı birikmesi niçiniyle bir kulağın geçemeyeceği tabir edilmiş. Annesi okul öncesi öğretmeni olması niçiniyle T.S.’yi yakın takip etmesine karşın etraftaki insanların yanlış yönlendirmeleriyle çocuğu 3 aylık olana kadar sorun olmadığını düşünmüş. Lakin kendi halleri ile de daima test etmeye başladığında reaksiyon vermediğini görmüş. Bize geldiler. Kıymetlendirmemiz daha sonrası epey ileri derecede işitme kaybı olduğunu düşündüğümüz bebeğimize 5 aylık iken işitme aygıtı taktık. İşitme aygıtı ile takipler sonucunda koklear implant adayı olduğunu düşündüğümüzü aileye anlattık. Annenin ve babanın dayanağına ek olarak 9 aylıkken özel eğitime gitmeye başladı hastamız. 11 aylıkken babıldama dediğimiz sesleri, ilerleyen kademede ise anlaşılır olmayan sözleri çıkartmaya başladı. Lakin bu lisan gelişimi kâfi olmayacaktı. 1 yaş civarı koklear implant ameliyatı düşünürken birden teğe ameliyatların durması ile lakin 2 yaşında her iki kulaktan tıpkı anda ameliyat olabildi. Başlangıçta seslere hiç reaksiyon vermiyordu. 2 ya da 3 hafta içerisinde ise duymaya başladı. Çocuğumuzun 3 yaşında TEDİL testinde lisan gelisimi 5 yaş olarak belirlendi” diye belirtti.
“İşitme aygıtı kâfi olmadığında koklear implant öneriyoruz”
Gündüz, “İşitme aletinden kâfi yarar goremeyen ileri ve epey ileri derecede işitme kaybı olan hastalar için koklear implantasyonu öneriyoruz. Koklear implantasyon için iç kulak yapılarının elektrot yerleştirmeye uygun ve işitme hududunun çalışır durumda olması gerekiyor. İç kulak ve/veya işitme hududu anomalileri olup bundan dolayı koklear implant için uygun olmayan bireylerin bağlantı maharetleri ise işitsel beyin sapı implantları ile geliştirilmeye çalışılıyor” diye söz etti.
“Menenjit kaynaklı işitme kayıpları da SGK kapsamında”
İleri ve fazlaca ileri derecede işitme kaybı tespit edildiğinde bebeklerde 1 yaşını, çocuklarda da 4 yaşını doldurana kadar, koklear implantın SGK tarafınca iki kulakta da karşılandığına vurgu yapan Gündüz, “4 yaşından daha sonra her iki kulakta da oluşacak ileri ve fazlaca ileri derece sensörinöral işitme kaybı yaşayanlarda ise tek kulağın implantlanması SGK kapsamında” dedi. Gündüz kelamlarına şöyleki devam etti: “Menenjit daha sonrası oluşan işitme kayıplarında da koklear implantasyon kriterlerine uygun olması kaidesiyle, 3 aylık müddet ile binaural işitme aygıtı kullanmasından yarar görmeme kuralı aranmaksızın, sıhhat şurası raporu ile belgelendirilmesi hâlinde kurumca bedeli karşılanıyor.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
Gazi Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Fakültesi Odyoloji Kısmı Lisan ve Konuşma Terapisi Kısım Lideri Prof. Dr. Bülent Gündüz’e nazaran Türkiye’de risksiz doğan her 1000 çocuktan 2’si ya da 3’ü işitme kayıplı olarak dünyaya geliyor. İşitme kaybı tedavi edilmezse, çocukların konuşma gelişmenini olumsuz etkilediği üzere bilişsel, motor, psikososyal gelişim alanlarını da olumsuz etkiliyor.
“İşitme kayıplarının yüzde 50’den çoksı genetik”
İşitme kayıpların yüzde 50’den çoksının genetik (kalıtsal) faktörlere bağlı olduğuna dikkat çeken Gündüz, Türkiye’de akraba evliliklerinin ağır olarak görülmesinden dolayı genetik işitme kayıpları ile sık karşılaşıldığına vurgu yaptı. Gündüz, “Genetik olmayan işitme kaybının en yaygın niçinleri ise kızamıkçık yahut herpes simpleks virüsü üzere enfeksiyonlar, erken doğum, düşük doğum yükü, gebeyken ilaç ve alkol kullanması, sarılık ve Rh faktörü sorunları, gebelikte görülen diyabet, hamilelikte görülen yüksek tansiyon (preeklampsi) ve anoksidir” dedi.
“Doğumdan daha sonraki birinci 3 ay ortasında teşhis ve erken müdahale gerekiyor”
Çocuk ve yetişkinler özelinde işitme kaybı olaylarında, bilhassa yenidoğan taramasından geçememiş ve ayırıcı teşhis testleri ile takibe alınan kümenin dikkat cazibeli çoğunlukta olduğunu tabir eden Gündüz, “Pediatrik kümede bilhassa lisan gelişimi açısından ‘hassas ya da kritik dönem’ olarak nitelendirilen hayatın birinci birkaç yılında işitsel ihtardan mahrum kalan konjenital (doğuştan) işitme kaybı olan çocuklarda konuşma ve lisan gelişimi etkileniyor. bu biçimde durumlarda işitme kaybının doğumdan daha sonraki birinci 3 ay içerisinde tanılanması ve odyolojik erken müdahalenin yapılması gerekiyor. Ayrıyeten çocukluk devrinde antibiyotik kullanmasına bağlı olarak ortaya çıkan işitme kaybı sık karşılaşılan öteki bir işitme kayıplı çocuk kümesini oluşturuyor. Yetişkin kümede ise yaşlanmaya bağlı işitme kayıpları ve ani işitme kayıpları en hayli görülen işitme kaybı türleridir” diye belirtti.
“Rehabilitasyon da tedavi kadar önemli”
Koklear implant uygulamalarında ya da işitme aygıtı uygulamalarında yapılan müdahale öncesi hasta ve yakınlarını tüm taraflarıyla bilgilendirmenin ve rehabilite etmenin de en az tedavi kadar kıymetli olduğuna değinen Gündüz, bu süreçte ailelere de nazaranv düştüğünü belirtiyor. Gündüz, “İşitsel rehabilitasyonun çocuğun yalnızca kurumlarda aldığı sonlu vakitteki etkinliklerle değil aile eğitimleri ile günlük hayatına ve rutinlerine yansıtılarak gün uzunluğu uygulanması sürecin epeyce daha süratli ve ülkü ilerlemesini sağlıyor. Örnek bir olaydan bahsetmem gerekirse; 36 haftalık olarak 2017 yılında dünyaya gelen bebeğimiz T.S. yenidoğan işitme taramasından bir kulağı geçti bir kulağı geçemedi notuyla kıymetlendirilmek üzere yönlendirildi. Hastanede aileye sıvı birikmesi niçiniyle bir kulağın geçemeyeceği tabir edilmiş. Annesi okul öncesi öğretmeni olması niçiniyle T.S.’yi yakın takip etmesine karşın etraftaki insanların yanlış yönlendirmeleriyle çocuğu 3 aylık olana kadar sorun olmadığını düşünmüş. Lakin kendi halleri ile de daima test etmeye başladığında reaksiyon vermediğini görmüş. Bize geldiler. Kıymetlendirmemiz daha sonrası epey ileri derecede işitme kaybı olduğunu düşündüğümüz bebeğimize 5 aylık iken işitme aygıtı taktık. İşitme aygıtı ile takipler sonucunda koklear implant adayı olduğunu düşündüğümüzü aileye anlattık. Annenin ve babanın dayanağına ek olarak 9 aylıkken özel eğitime gitmeye başladı hastamız. 11 aylıkken babıldama dediğimiz sesleri, ilerleyen kademede ise anlaşılır olmayan sözleri çıkartmaya başladı. Lakin bu lisan gelişimi kâfi olmayacaktı. 1 yaş civarı koklear implant ameliyatı düşünürken birden teğe ameliyatların durması ile lakin 2 yaşında her iki kulaktan tıpkı anda ameliyat olabildi. Başlangıçta seslere hiç reaksiyon vermiyordu. 2 ya da 3 hafta içerisinde ise duymaya başladı. Çocuğumuzun 3 yaşında TEDİL testinde lisan gelisimi 5 yaş olarak belirlendi” diye belirtti.
“İşitme aygıtı kâfi olmadığında koklear implant öneriyoruz”
Gündüz, “İşitme aletinden kâfi yarar goremeyen ileri ve epey ileri derecede işitme kaybı olan hastalar için koklear implantasyonu öneriyoruz. Koklear implantasyon için iç kulak yapılarının elektrot yerleştirmeye uygun ve işitme hududunun çalışır durumda olması gerekiyor. İç kulak ve/veya işitme hududu anomalileri olup bundan dolayı koklear implant için uygun olmayan bireylerin bağlantı maharetleri ise işitsel beyin sapı implantları ile geliştirilmeye çalışılıyor” diye söz etti.
“Menenjit kaynaklı işitme kayıpları da SGK kapsamında”
İleri ve fazlaca ileri derecede işitme kaybı tespit edildiğinde bebeklerde 1 yaşını, çocuklarda da 4 yaşını doldurana kadar, koklear implantın SGK tarafınca iki kulakta da karşılandığına vurgu yapan Gündüz, “4 yaşından daha sonra her iki kulakta da oluşacak ileri ve fazlaca ileri derece sensörinöral işitme kaybı yaşayanlarda ise tek kulağın implantlanması SGK kapsamında” dedi. Gündüz kelamlarına şöyleki devam etti: “Menenjit daha sonrası oluşan işitme kayıplarında da koklear implantasyon kriterlerine uygun olması kaidesiyle, 3 aylık müddet ile binaural işitme aygıtı kullanmasından yarar görmeme kuralı aranmaksızın, sıhhat şurası raporu ile belgelendirilmesi hâlinde kurumca bedeli karşılanıyor.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı