Arthur Sullivan
2022 Dünya Kupası’na konut sahipliği yapmaya hazırlanan Körfez ülkesi Katar, turnuva için bir servet harcadı. Bu turnuva, tüm vakit içinderın en değerli Dünya Kupası tertibi olacak.
Katar’da 20 Kasım’ta başlayacak FIFA Dünya Kupası’nın gerçekte ne kadara mâl olduğunu belirlemek imkansız. Lakin 1930’dan beri düzenlenen dünya kupalarının en değerlisi olduğu kesin. Kimi hesaplamalara göre maliyeti evvelki 21 turnuvanın toplamından bile yüksek olabilir.
Çeşitli uzmanlar ve raporlara nazaran maliyeti 200 milyar doları aşacak ve hatta daha da yüksek olabilir. bir evvelki en kıymetli dünya kupaları, 2014’te Brezilya ve 2018’de Rusya’da düzenlenen turnuvalar olmuştu ki ikisinin de maliyeti 15 milyar dolardan daha azdı.
Sheffield Hallam Üniversitesi’nde spor finansı alanında ders veren Dan Plumley, Katar’ın mesken sahibi olarak seçildiği daha 2010 yılındaki erken iddiaların bile 65 milyar dolar potansiyel maliyete işaret ettiğini söylüyor.
Plumley, DW’ye verdiği demeçte “Bazı yeni araştırmalar potansiyel olarak 200 milyar dolara işaret ediyor. Her ne kadar kesin sayıları çabucak hemen bilmesek de bu şimdiye kadarki en yüksek maliyet” dedi.
Maliyeti hesaplamak
Katar hükümeti, turnuvayı kazandığından beri paranın birçoklarını yeni metro sınırları ve yollar, bir memleketler arası havalimanı, yaklaşık 100 yeni otel ve cümbüş tesisleri üzere futbol haricindeki alanlara harcadığından sayılar belgisiz.
Bu yatırımların birden fazla Körfez devletinin, Katar 2030 Ulusal Vizyonu olarak bilinen daha kapsamlı planının bir kesimiydi.
DW’ye konuşan Liverpool Üniversitesi’nden futbol finansı uzmanı Kieran Maguire, “Dünya Kupası, ülkenin altyapı sorunlarını ele almada hükümet için bir hızlandırıcı nazaranvi gördü. Onlara bir odak noktası verdi. Başka Dünya Kupaları ile kıyaslayınca bu açık orta en pahalısı” tabirlerini kullandı.
Plumley’e bakılırsa “yumuşak güç” için yapılan tüm bu yatırım ticari manada ziyana yol açabilir, lakin güç zengini Doha bundan pek endişeleniyor üzere görünmüyor.
Katar’ın ana hedefinin ticari getiri olmadığı görüşündeki Plumley, “Turnuvaya mesken sahipliği yapmada temel motivasyon memleketler arası bağlantılar. Bir yumuşak güç stratejisi. Açıkça para Katar için bir sorun değil. Ülke olağan olarak Dünya Kupası’na konut sahipliği yapmanın maliyetini karşılayabilir ve bununla ilişkili ziyanları karşılamaya da istekli. Birfazlaca açıdan 2022 Dünya Kupası finansal anomali” formunda konuştu.
Karanlık bir miras
Katar, tüm başka Dünya Kupaları üzere “miras” meselesiyle başa çıkmak zorunda. Turnuvanın, dört haftalık savurganlığın akabinde toplumun geneli için gerisinde manalı ve faydalı bir ayak izi bırakması beklenir.
Bu birçok Dünya Kupası tertibi için değerli bir zorluk, fakat Katar meselade daha önemli bir kaygı kaynağı.
En önde gelen sorun stadyumlar. Sekiz stattan yedisi bu yılki turnuva için sıfırdan inşa edildi. Hükümet statları inşa etmenin 6,5 milyar dolara mâl olduğunu söylüyor. Dünya Kupası bitmiş olduğinde ise 2,8 milyonluk ülkenin bu kadar büyük statlara muhtaçlığı kalmayacak.
Bu son dünya kupaları için de bir sorundu ve Katar döngüyü kırmak istiyor. Stadyumlardan üçü, turnuva daha sonrasında da futbol maçlarına konut sahipliği yapmaya devam edecek. Lakin kalan beşi ya büsbütün sökülecek ya da kapasiteleri azaltılarak farklı etkinlikler için de kullanılabilir duruma getirilecek.
Kieran Maguire, Katar’ın yeni altyapısını Avrupa Ligi ve Şampiyonlar Ligi üzere öbür büyük tertiplere mesken sahipliği yapmak için de kullanabileceğini söylemiş oldu.
Gerçek maliyet: Göçmen çalışanların yaşamları
Son 10 yıldır ülkede sıkı biçimde çalışan göçmen çalışanların mukadderatı Dünya Kupası’nın maliyetine ait soruları gölgede bırakıyor. Konut sahipliğini kazandığı 2010’dan beri Katar, yabancı emekçilere muamelesinden ötürü insan hakları örgütlerinden önemli tenkit alıyor.
2016’da Milletlerarası Af Örgütü Katar’ı, Khalifa Memleketler arası Stadyumunun inşasında köle işgücü kullanmakla suçladı. 2010’dan beri binlerce göçmen çalışanın Katar’da öldüğüne dair raporlar var. Guardian gazetesi Şubat 2021 tarihindeki haberinde, 2010 yılından beri Hindistan, Pakistan, Nepal, Bangladeş ve Sri Lanka’dan gelen 6500 göçmen emekçinin Katar’da öldüğünü aktardı. İnsan hakları uzmanları, ölenlerin birçoklarının bilhassa Dünya Kupası hazırlıkları için ülkede bulunan çalışanlar olduğunu söylüyor.
Katar son senelerda emekçi hakları konusunda kimi mütevazi iyileştirmeler yaptı lakin Af Örgütü’ne bakılırsa büyük sorunlar çözülmeden duruyor. Geçen ayki raporunda örgüt, “İnsan hakları ihlalleri kıymetli ölçüde devam ediyor” dedi.
FIFA bir daha kazandı
FIFA için ne emekçi vefatları ne de turnuvanın maliyetine dair sorular bir sorun teşkil etmiyor.
Dan Plumley, tıpkı 2018’de olduğu üzere turnuvanın bir daha büyük bir mali yarar sağlayacağını belirtiyor.
2018’deki gelirlerin FIFA’nın beklentilerin fazlaca üzerinde olduğuna dikkat çeken Plumley, “FIFA için Dünya Kupası, faaliyetlerini bir dört yılda sürdürebilmek için gerekli finansmanı sağlamakla ilgili” diyerek şöyleki devam etti:
“Katar’da da FIFA için emsal bir muvaffakiyet bekleyin. Turnuva konut sahipliği ilgili ülke için büyük bir maliyet olabilir ancak bu FIFA’nın faydasına zira aktifliğin muvaffakiyetini garantiler. Ve elbette FIFA’nın maliyet konusunda endişelenmesine gerek yok.”
2022 Dünya Kupası’na konut sahipliği yapmaya hazırlanan Körfez ülkesi Katar, turnuva için bir servet harcadı. Bu turnuva, tüm vakit içinderın en değerli Dünya Kupası tertibi olacak.
Katar’da 20 Kasım’ta başlayacak FIFA Dünya Kupası’nın gerçekte ne kadara mâl olduğunu belirlemek imkansız. Lakin 1930’dan beri düzenlenen dünya kupalarının en değerlisi olduğu kesin. Kimi hesaplamalara göre maliyeti evvelki 21 turnuvanın toplamından bile yüksek olabilir.
Çeşitli uzmanlar ve raporlara nazaran maliyeti 200 milyar doları aşacak ve hatta daha da yüksek olabilir. bir evvelki en kıymetli dünya kupaları, 2014’te Brezilya ve 2018’de Rusya’da düzenlenen turnuvalar olmuştu ki ikisinin de maliyeti 15 milyar dolardan daha azdı.
Sheffield Hallam Üniversitesi’nde spor finansı alanında ders veren Dan Plumley, Katar’ın mesken sahibi olarak seçildiği daha 2010 yılındaki erken iddiaların bile 65 milyar dolar potansiyel maliyete işaret ettiğini söylüyor.
Plumley, DW’ye verdiği demeçte “Bazı yeni araştırmalar potansiyel olarak 200 milyar dolara işaret ediyor. Her ne kadar kesin sayıları çabucak hemen bilmesek de bu şimdiye kadarki en yüksek maliyet” dedi.
Maliyeti hesaplamak
Katar hükümeti, turnuvayı kazandığından beri paranın birçoklarını yeni metro sınırları ve yollar, bir memleketler arası havalimanı, yaklaşık 100 yeni otel ve cümbüş tesisleri üzere futbol haricindeki alanlara harcadığından sayılar belgisiz.
Bu yatırımların birden fazla Körfez devletinin, Katar 2030 Ulusal Vizyonu olarak bilinen daha kapsamlı planının bir kesimiydi.
DW’ye konuşan Liverpool Üniversitesi’nden futbol finansı uzmanı Kieran Maguire, “Dünya Kupası, ülkenin altyapı sorunlarını ele almada hükümet için bir hızlandırıcı nazaranvi gördü. Onlara bir odak noktası verdi. Başka Dünya Kupaları ile kıyaslayınca bu açık orta en pahalısı” tabirlerini kullandı.
Plumley’e bakılırsa “yumuşak güç” için yapılan tüm bu yatırım ticari manada ziyana yol açabilir, lakin güç zengini Doha bundan pek endişeleniyor üzere görünmüyor.
Katar’ın ana hedefinin ticari getiri olmadığı görüşündeki Plumley, “Turnuvaya mesken sahipliği yapmada temel motivasyon memleketler arası bağlantılar. Bir yumuşak güç stratejisi. Açıkça para Katar için bir sorun değil. Ülke olağan olarak Dünya Kupası’na konut sahipliği yapmanın maliyetini karşılayabilir ve bununla ilişkili ziyanları karşılamaya da istekli. Birfazlaca açıdan 2022 Dünya Kupası finansal anomali” formunda konuştu.
Karanlık bir miras
Katar, tüm başka Dünya Kupaları üzere “miras” meselesiyle başa çıkmak zorunda. Turnuvanın, dört haftalık savurganlığın akabinde toplumun geneli için gerisinde manalı ve faydalı bir ayak izi bırakması beklenir.
Bu birçok Dünya Kupası tertibi için değerli bir zorluk, fakat Katar meselade daha önemli bir kaygı kaynağı.
En önde gelen sorun stadyumlar. Sekiz stattan yedisi bu yılki turnuva için sıfırdan inşa edildi. Hükümet statları inşa etmenin 6,5 milyar dolara mâl olduğunu söylüyor. Dünya Kupası bitmiş olduğinde ise 2,8 milyonluk ülkenin bu kadar büyük statlara muhtaçlığı kalmayacak.
Bu son dünya kupaları için de bir sorundu ve Katar döngüyü kırmak istiyor. Stadyumlardan üçü, turnuva daha sonrasında da futbol maçlarına konut sahipliği yapmaya devam edecek. Lakin kalan beşi ya büsbütün sökülecek ya da kapasiteleri azaltılarak farklı etkinlikler için de kullanılabilir duruma getirilecek.
Kieran Maguire, Katar’ın yeni altyapısını Avrupa Ligi ve Şampiyonlar Ligi üzere öbür büyük tertiplere mesken sahipliği yapmak için de kullanabileceğini söylemiş oldu.
Gerçek maliyet: Göçmen çalışanların yaşamları
Son 10 yıldır ülkede sıkı biçimde çalışan göçmen çalışanların mukadderatı Dünya Kupası’nın maliyetine ait soruları gölgede bırakıyor. Konut sahipliğini kazandığı 2010’dan beri Katar, yabancı emekçilere muamelesinden ötürü insan hakları örgütlerinden önemli tenkit alıyor.
2016’da Milletlerarası Af Örgütü Katar’ı, Khalifa Memleketler arası Stadyumunun inşasında köle işgücü kullanmakla suçladı. 2010’dan beri binlerce göçmen çalışanın Katar’da öldüğüne dair raporlar var. Guardian gazetesi Şubat 2021 tarihindeki haberinde, 2010 yılından beri Hindistan, Pakistan, Nepal, Bangladeş ve Sri Lanka’dan gelen 6500 göçmen emekçinin Katar’da öldüğünü aktardı. İnsan hakları uzmanları, ölenlerin birçoklarının bilhassa Dünya Kupası hazırlıkları için ülkede bulunan çalışanlar olduğunu söylüyor.
Katar son senelerda emekçi hakları konusunda kimi mütevazi iyileştirmeler yaptı lakin Af Örgütü’ne bakılırsa büyük sorunlar çözülmeden duruyor. Geçen ayki raporunda örgüt, “İnsan hakları ihlalleri kıymetli ölçüde devam ediyor” dedi.
FIFA bir daha kazandı
FIFA için ne emekçi vefatları ne de turnuvanın maliyetine dair sorular bir sorun teşkil etmiyor.
Dan Plumley, tıpkı 2018’de olduğu üzere turnuvanın bir daha büyük bir mali yarar sağlayacağını belirtiyor.
2018’deki gelirlerin FIFA’nın beklentilerin fazlaca üzerinde olduğuna dikkat çeken Plumley, “FIFA için Dünya Kupası, faaliyetlerini bir dört yılda sürdürebilmek için gerekli finansmanı sağlamakla ilgili” diyerek şöyleki devam etti:
“Katar’da da FIFA için emsal bir muvaffakiyet bekleyin. Turnuva konut sahipliği ilgili ülke için büyük bir maliyet olabilir ancak bu FIFA’nın faydasına zira aktifliğin muvaffakiyetini garantiler. Ve elbette FIFA’nın maliyet konusunda endişelenmesine gerek yok.”