Falcılık, bahis, “medyum” hayvanlar, yapay zeka ve yatırım bankacılığını buluşturan ortak şey ne olabilir? Bunlar, her bölümden insanın FIFA Erkekler Dünya Kupası maçlarının sonuçlarını iddia etmekte kullandığı usullerden kimileri.
Buna rağmen her biri için motivasyonlar pek farklı: Örneğin bahis şirketleri, kaybeden bahisçilerden büyük paralar kazanıyor.
Finansal kurumlar, olağanda piyasa hareketlerini kestirim etmek için kullandıkları kestirim modellerinin doğruluğunu göstermeyi amaçlıyor. Fakat oyunun öngörülemezliği, modellerini test etmeyi değerli ölçüde engelliyor.
Benzer bir önerme, Brezilyalı Athos Salome üzere “mistikler” tarafınca yapılan iddialar için de geçerli.
Salome, Covid-19 salgınını ve Rusya’nın Ukrayna’yı işgalini iddia ettiğini tez ediyor. Maç sonuçlarını hakikat varsayım etmek, “güçlerini” bir cins doğrulama fonksiyonu görüyor.
Buradaki ortak hissede Dünya Kupası’nın büyük cazipliği. FIFA, Katar’daki 2022 karşılaşmalarını beş milyar kişinin izleyeceğini iddia ediyor.
İngiltere’deki Lancaster Üniversitesi’nde iktisat uzmanı olan Profesör Robert Simmons “Kumar oynama davranışı, finansal getiri, heyecan, hatta para konmadığında bile insanın tatmin olma isteğiyle bağlantılı” diye açıklıyor.
Ancak Dünya Kupası büsbütün öngörülemez bir turnuva değil. Arjantin’in Suudi Arabistan’a ve Almanya’nın Japonya’ya yenilmesi üzere favori görülen ekiplerin şok kayıpları, rastgele bir varsayımın ne kadar riskli olabileceğini şimdiden gösterdi.
Bunu göz önünde bulundurarak, insanların sonuçları kestirim etmek için kullandıkları kimi alışılmadık prosedürler şu biçimde:
(BBC, bu biçimlerin hiç birini tavsiye etmiyor.)
Şampiyonu bilen bilgisayarlar
Algoritmalar ve yapay zeka, 18 Aralık’taki Dünya Kupası finalinde kupayı hangi ülkenin kaldıracağını varsayım etmenin en yeni yollarını sunuyor.
Bu tanınan alana son olarak İngiltere’nin kıymetli araştırma merkezlerinde Alan Turing Enstitüsü de katıldı.
Enstitünün bilim insanları geçmiş maç sonuçlarını ve istatistikleri kullanarak 64 Dünya Kupası maçına ilişkin 100 bin bilgisayar simülasyonu çalıştırdı. Bu simülasyonlarda Dünya Kupasını bugüne kadar beş defa kazanan Brezilya, her 4 simülasyonun yaklaşık 1’inde birinci oldu.
Onu Belçika ve kupayı iki sefer kazanan Arjantin ve Fransa izledi.
Şans faktörü
Alan Turing Enstitüsü yaptığı açıklamada, “Tahminlerimizden hiçbirine bahis oynanmasını katiyetle tavsiye etmiyoruz. Modeliniz ne kadar uygun olursa olsun, futbolda sonuçlar pek rastlantısaldır” sözleri yer aldı.
Nitekim ortalarında Goldman Sachs, UBS ve ING’nin de bulunduğu biroldukca finansal kurum son iki turnuvada kazananlar konusunda yanıldı.
Buna bir istisnaysa Londra merkezli Liberium Capital’di.
Bu kurum için çalışan stratejist Joachim Klement 2014’te Almanya’nın, 2018’de de Fransa’nın kupayı kazanacağını yanlışsız bir biçimde kestirim eden bir algoritma geliştirmişti.
Peki bu büsbütün tesadüf yapıtı miydi? Klement bile bahtın en kıymetli etken olduğunu düşünüyor.
Finans haber sitesi Marketwatch’a verdiği demeçte, tahminleme modelinin bir ekibin turnuvayı kazanma bahtının sırf yüzde 45 oranında hakikat bildiğini; yüzde 55’lik kısmın ise büsbütün bahta bağlı olduğunu söylemiş oldu.
‘Medyum’ hayvanlar
Ahtapot Paul 2010’da Hollanda-İspanya maçının kararınu gerçek iddia etmişti.
Pandalar, alpakalar, yaban gelinciği ve develer maç sonuçları için danışılan “medyum” hayvanlar içinde.
Bu çılgınlığın yayılmasından Ahtapot Paul sorumlu tutulabilir. 2010 Dünya Kupası’nda İspanya’nın turnuva galibi olması dahil bir dizi maç kararınu yanlışsız “bilmesiyle” sevilen bir “kahin” haline geldi.
Almanya’nın Oberhausen kentinde yaşayan Paul’e, yaklaşan her bir maçta rakip ekiplerim bayraklarıyla süslenmiş, ortasında yiyecek bulunan iki kutu verildi.
Paul, 14 maçın 12’sinde “doğru” kutucuğu seçti.
Ne yazık ki, Paul o turnuvadan birkaç ay daha sonra öldü.
Ancak bilim insanları, bu cins “psişik güçleri” sorguluyor.
Paul meselade, ahtapotların dikey şeritlerden çok yatay şeritlere ilgi duyduğuna dair bilimsel kuşkular bile var. Bu da ahtapotun birtakım ulusal bayrakları niye tercih ettiğini açıklayabilir.
Bilgi kaynağı olarak bahisçiler
Dünya Kupası’nda bahse girilmesi tarafında mutlaka bir tavsiye olmamakla bir arada Profesör Simons üzere uzmanlar bile bahis şirketlerinin kimi vakit maç sonuçlarını iddia etmek konusunda değişkenlere süratle cevap verebildiğini söylüyor.
Simons “hiç bir varsayım eksiksiz değil ancak bahisçiler, yanılmaları durumunda epey fazla para ödemek zorunda oldukları için, bilgi kaynağı olarak âlâ durumdadırlar” diyor.
Profesör Simons, makul bir kararın olasılıklarının dağılımından kelam ediyor.
Örneğin Brezilya, kimi bahis sitelerinde üçte bir favori olarak görünürken, son turnuva finalisti Hırvatistan yüzde bir olarak listeleniyor.
Dünya Kupası’na konut sahipliği yapan Katar’ın şampiyonluk için binde bir talihe sahip olduğu değerlendirmesi yapılıyor.
Oranlar, bahis şirketinin bahsi yapanlardan daha fazla para kazanmasını sağlayacak biçimde ayarlanıyor; lakin oranları takip etmek de kararı garantilemiyor.
Tarih ve coğrafya belirleyici faktörler
1962’de Brezilya, Dünya Kupası tarihinde şampiyonluğu üst üste elde eden son kadro oldu.
Dünya Kupası birinci sefer 1930’da Uruguay’da başladığından bu yana epey değişti. Kapsam ve popülerlik açısından epey daha değerli bir hale geldi.
Ancak değişmeyip öngörülebilir kalan kimi şeyler de var.
Bunların özet listesi şöyle:
Maç iddialarıyla ilgili son olarak, Bayern Münih ve Inter Milan tesirinden bahsetmemiz gerekiyor.
1982’den bu yana, Alman ve İtalyan gruplarından en az bir oyuncu Dünya Kupası finallerinde yer aldı.
Bu durum Katar’da yinelanabilir mi?
2022 Dünya Kupası’nda Bayern’in farklı ulusal ekiplerde 17; Inter Milan’ın ise altı oyuncusu bulunuyor.
Bu Arjantin taraftarlarını da sevindirebilir: Çünkü forvetleri Lautaro Martinez Inter Milan’ın en düzgün oyuncularından.
Buna rağmen her biri için motivasyonlar pek farklı: Örneğin bahis şirketleri, kaybeden bahisçilerden büyük paralar kazanıyor.
Finansal kurumlar, olağanda piyasa hareketlerini kestirim etmek için kullandıkları kestirim modellerinin doğruluğunu göstermeyi amaçlıyor. Fakat oyunun öngörülemezliği, modellerini test etmeyi değerli ölçüde engelliyor.
Benzer bir önerme, Brezilyalı Athos Salome üzere “mistikler” tarafınca yapılan iddialar için de geçerli.
Salome, Covid-19 salgınını ve Rusya’nın Ukrayna’yı işgalini iddia ettiğini tez ediyor. Maç sonuçlarını hakikat varsayım etmek, “güçlerini” bir cins doğrulama fonksiyonu görüyor.
Buradaki ortak hissede Dünya Kupası’nın büyük cazipliği. FIFA, Katar’daki 2022 karşılaşmalarını beş milyar kişinin izleyeceğini iddia ediyor.
İngiltere’deki Lancaster Üniversitesi’nde iktisat uzmanı olan Profesör Robert Simmons “Kumar oynama davranışı, finansal getiri, heyecan, hatta para konmadığında bile insanın tatmin olma isteğiyle bağlantılı” diye açıklıyor.
Ancak Dünya Kupası büsbütün öngörülemez bir turnuva değil. Arjantin’in Suudi Arabistan’a ve Almanya’nın Japonya’ya yenilmesi üzere favori görülen ekiplerin şok kayıpları, rastgele bir varsayımın ne kadar riskli olabileceğini şimdiden gösterdi.
Bunu göz önünde bulundurarak, insanların sonuçları kestirim etmek için kullandıkları kimi alışılmadık prosedürler şu biçimde:
(BBC, bu biçimlerin hiç birini tavsiye etmiyor.)
Şampiyonu bilen bilgisayarlar
Algoritmalar ve yapay zeka, 18 Aralık’taki Dünya Kupası finalinde kupayı hangi ülkenin kaldıracağını varsayım etmenin en yeni yollarını sunuyor.
Bu tanınan alana son olarak İngiltere’nin kıymetli araştırma merkezlerinde Alan Turing Enstitüsü de katıldı.
Enstitünün bilim insanları geçmiş maç sonuçlarını ve istatistikleri kullanarak 64 Dünya Kupası maçına ilişkin 100 bin bilgisayar simülasyonu çalıştırdı. Bu simülasyonlarda Dünya Kupasını bugüne kadar beş defa kazanan Brezilya, her 4 simülasyonun yaklaşık 1’inde birinci oldu.
Onu Belçika ve kupayı iki sefer kazanan Arjantin ve Fransa izledi.
Şans faktörü
Alan Turing Enstitüsü yaptığı açıklamada, “Tahminlerimizden hiçbirine bahis oynanmasını katiyetle tavsiye etmiyoruz. Modeliniz ne kadar uygun olursa olsun, futbolda sonuçlar pek rastlantısaldır” sözleri yer aldı.
Nitekim ortalarında Goldman Sachs, UBS ve ING’nin de bulunduğu biroldukca finansal kurum son iki turnuvada kazananlar konusunda yanıldı.
Buna bir istisnaysa Londra merkezli Liberium Capital’di.
Bu kurum için çalışan stratejist Joachim Klement 2014’te Almanya’nın, 2018’de de Fransa’nın kupayı kazanacağını yanlışsız bir biçimde kestirim eden bir algoritma geliştirmişti.
Peki bu büsbütün tesadüf yapıtı miydi? Klement bile bahtın en kıymetli etken olduğunu düşünüyor.
Finans haber sitesi Marketwatch’a verdiği demeçte, tahminleme modelinin bir ekibin turnuvayı kazanma bahtının sırf yüzde 45 oranında hakikat bildiğini; yüzde 55’lik kısmın ise büsbütün bahta bağlı olduğunu söylemiş oldu.
‘Medyum’ hayvanlar
Ahtapot Paul 2010’da Hollanda-İspanya maçının kararınu gerçek iddia etmişti.
Pandalar, alpakalar, yaban gelinciği ve develer maç sonuçları için danışılan “medyum” hayvanlar içinde.
Bu çılgınlığın yayılmasından Ahtapot Paul sorumlu tutulabilir. 2010 Dünya Kupası’nda İspanya’nın turnuva galibi olması dahil bir dizi maç kararınu yanlışsız “bilmesiyle” sevilen bir “kahin” haline geldi.
Almanya’nın Oberhausen kentinde yaşayan Paul’e, yaklaşan her bir maçta rakip ekiplerim bayraklarıyla süslenmiş, ortasında yiyecek bulunan iki kutu verildi.
Paul, 14 maçın 12’sinde “doğru” kutucuğu seçti.
Ne yazık ki, Paul o turnuvadan birkaç ay daha sonra öldü.
Ancak bilim insanları, bu cins “psişik güçleri” sorguluyor.
Paul meselade, ahtapotların dikey şeritlerden çok yatay şeritlere ilgi duyduğuna dair bilimsel kuşkular bile var. Bu da ahtapotun birtakım ulusal bayrakları niye tercih ettiğini açıklayabilir.
Bilgi kaynağı olarak bahisçiler
Dünya Kupası’nda bahse girilmesi tarafında mutlaka bir tavsiye olmamakla bir arada Profesör Simons üzere uzmanlar bile bahis şirketlerinin kimi vakit maç sonuçlarını iddia etmek konusunda değişkenlere süratle cevap verebildiğini söylüyor.
Simons “hiç bir varsayım eksiksiz değil ancak bahisçiler, yanılmaları durumunda epey fazla para ödemek zorunda oldukları için, bilgi kaynağı olarak âlâ durumdadırlar” diyor.
Profesör Simons, makul bir kararın olasılıklarının dağılımından kelam ediyor.
Örneğin Brezilya, kimi bahis sitelerinde üçte bir favori olarak görünürken, son turnuva finalisti Hırvatistan yüzde bir olarak listeleniyor.
Dünya Kupası’na konut sahipliği yapan Katar’ın şampiyonluk için binde bir talihe sahip olduğu değerlendirmesi yapılıyor.
Oranlar, bahis şirketinin bahsi yapanlardan daha fazla para kazanmasını sağlayacak biçimde ayarlanıyor; lakin oranları takip etmek de kararı garantilemiyor.
Tarih ve coğrafya belirleyici faktörler
1962’de Brezilya, Dünya Kupası tarihinde şampiyonluğu üst üste elde eden son kadro oldu.
Dünya Kupası birinci sefer 1930’da Uruguay’da başladığından bu yana epey değişti. Kapsam ve popülerlik açısından epey daha değerli bir hale geldi.
Ancak değişmeyip öngörülebilir kalan kimi şeyler de var.
Bunların özet listesi şöyle:
- Önceki 21 turnuvada 79 ülke yarışırken, kazanan yalnızca sekiz ülke oldu: Brezilya (beş kez); İtalya ve Almanya (dört kez); Fransa, Uruguay ve Arjantin (iki kez); İngiltere ve İspanya (bir kez).
- 1978’den bu yana, turnuvayı hiç kazanmamış ekipler yalnızca üç sefer finalde oynadı.
- Şampiyon ekibin art geriye kupayı elde ettiği son yıl 1962 oldu.
- Sadece Brezilya, Almanya ve İspanya kendi kıtaları haricinde bir Dünya Kupası kazandı.
- hiç bir Afrika ülkesi çeyrek final kademesini geçemezken, Güney Kore yarı finale kalan tek Asya ülkesiydi (2002’de).
- Sadece İspanya açılış maçında yenilmesine karşın (2010’da) turnuvayı kazanmayı başardı.
Maç iddialarıyla ilgili son olarak, Bayern Münih ve Inter Milan tesirinden bahsetmemiz gerekiyor.
1982’den bu yana, Alman ve İtalyan gruplarından en az bir oyuncu Dünya Kupası finallerinde yer aldı.
Bu durum Katar’da yinelanabilir mi?
2022 Dünya Kupası’nda Bayern’in farklı ulusal ekiplerde 17; Inter Milan’ın ise altı oyuncusu bulunuyor.
Bu Arjantin taraftarlarını da sevindirebilir: Çünkü forvetleri Lautaro Martinez Inter Milan’ın en düzgün oyuncularından.