2019 yılının Aralık ayında Çin’de ortaya çıkan Covid-19 salgınının tüm dünyaya yayılması ile insan hayatı her istikametiyle olumsuz biçimde etkilendi. Hastalığı denetim altına alabilmek için Dünya ülkeleri çeşitli önlemleri alırken, zarurî kısıtlamalar ise ekonomik ezaları birlikteinde getirdi. Memleketler arası seyahatlerin durdurulması, gümrük kapılarının kapatılması, sokağa çıkma kısıtlamaları daha sonrasında en büyük dezavantaj iktisadın temel taşlarından biri olan tüketime yansıdı. Talepte azalma yaşandığı üzere kısıtlamalar kapsamında üretim de yavaşlayarak, fabrikalar asgarî seviyede çalışarak durma noktasına geldi. ötürüsıyla iktisadın başka temel taşı olan arz kanadında da önemli bir değişim kelam konusu oldu. Bu gelişmeler ışığında gerçek iktisat önemli bir küçülmeye hakikat gitmeye başladı. Fabrikaların olağandan daha az çalışması, insan hareketliliğinin azalması, tüketimin her bölümde belli oranlarda yavaşlaması bu çalışmada ilgilenilen husus olan emtia piyasalarına da tesir ederek kıymetli bir krize sebep oldu. Kısıtlamalar kalkmış olsa da Pandemi ne yazık ki devam etmekte ve emtia krizi de son yılların en büyük rekoruyla resmen çığ üzere büyüyerek devam etmekte. Sanayicilerin yaşayabileceği dar boğazı öngoren EGİAD – Ege Genç İş İnsanları Derneği, tüm sivil toplum kuruluşlarının iştirakiyle “Emtia Krizi” ni masaya yatırdı. Toplantıya Yaşar Üniversitesi İşletme Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Umut Halaç araştırma ve değerlendirmeleriyle konuk oldu.
Tedarik darboğazlarıyla rekora koşan emtia fiyatları, EGİAD’ın gündemine girerek, BASİFED, EGİFED, İZSİAD ve ESİAD’ın da iştirakiyle detaylı olarak değerlendirmeye alındı. Emtia, en son 2011 yılında harika döngüsünde görülen seviyeleri de aşarak, pandemiyle bir arada sarsılan iktisada bir kere daha darbe vurdu. İmalat ve hizmet bölümünden gelen bilgiler, global ekonomik toparlanmanın darboğazlar ve emtia meblağlarının enflasyonist baskılarına takılmaya başladığını gösterdi. Mevzunun iş dünyası tarafınca değerlendirildiği toplantının açılış konuşmasını yapan EGİAD İdare Konseyi Lideri Alp Avni Yelkenbiçer, Türkiye’nin en büyük ihracat pazarlarının bulunduğu Euro Bölgesi’nde, Çin’de, Asya genelinde ve ABD’de tüm üreticilerin birebir sıkıntıdan muzdarip olduğunu söyleyerek, tüm Dünya ülkelerinin emtia krizi ile karşı karşıya olduğunu lisana getirdi.
Domino Tesiri Üzere Kriz
Pandemi başından bu yana büyüyen arz darboğazları ve ona bağlı olarak emtia meblağlarının 2011’den bu yana en yüksek seviyeye gelmesinin, global ekonomik toparlanmaya ayak bağı olduğuna dikkat çeken Yelkenbiçer, “Artan hammadde meblağlarından çip üzere bileşenlerin eksikliğine, limanlardaki yoğunluklardan, lojistik kesiminde çalışan eleman yetersizliğine kadar tedarik zincirindeki dertler global iktisadın önündeki en büyük sıkıntılardan biri olmaya devam ediyor. Dünya genelinde Covid-19 virüsünün niye olduğu pandemide 2 yılı geride bırakıyor olacağız. 2020 yılı Mart-Nisan-Mayıs aylarında dünya virüse karşı kendini muhafazaya aldı. Konutlara kapandık, endüstride çarklar durdu. Haziran ayıyla bir arada çarklar tekrar dönmeye başlayınca arz, biriken talebe yetişemedi. Dünya’da arz-talep istikrarı sağlanamadı. İhracatçı ihraç edeceği eserleri üretmek için hammadde bulmakta zorluk yaşarken, bütün zorluklara karşın üretimini yaptığında da eserini göndermek için konteyner bulamadı. Konteyner bulduğunda ise astronomik navlun fiyatlarıyla karşı karşıya kaldı. Deniz nakliyecileri, pandemi periyodunda daha karlı olduğu için Çin ve ABD sınırına ağırlaşırken, ABD’de de pandeminin ağır yaşanması niçiniyle limanlara ulaşan konteynerlerin ABD’nin içine dağılımı ve geri dönüşlerinde aksamalar yaşandı. Çin, dünya konteyner trafiğini kendi lehine bozacak adımları süratle attı. Bu da ticaretin ritmini bozdu. Tüm bu birbiri gerisine gelen olgular aslında domino tesiri üzere dünya ticaretine ket vurdu” dedi.
Emtia meblağlarında önemli bir yükselişin olduğuna dikkat çeken Yelkenbiçer, “Trilyonlarca dolarlık hükümet teşvikleri ve dünyanın en büyük hammadde tüketicisi Çin’den gelen talebin de sayesinde emtia meblağlarında kuvvetli bir yükseliş var. Analistlere göre bu emtiada 19’uncu yüzyıldan bu yana 5’inci yükseliş cinsinin başlangıcı” dedi.
Yaşar Üniversitesi İşletme Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Umut Halaç ise, konuşmasına krizin hem hastalık hem merhem olabileceğini belirterek başladı. Emtia krizinin esas niçinlerini Dünya ve Türkiye açısından maddeleyerek özetledi. Halaç şöyle konuştu: “Dünya açısından baktığımızda emtia krizinin niçinleri; pandemi, pandemi daha sonrası seçilen iktisat siyasetleri, kuraklık, lojistik hizmetlerinde aksamalardır. Türkiye açısından baktığımızda ise, tercih edilen iktisat siyasetleri, döviz kuru hareketliliği, enflasyonist baskılar olarak sıralanabilir” dedi. Fiyat artışlarının alıcıları stok yapmaya yönlendirdiğini, tıpkı vakitte finansman kaynağı probleminin ortaya çıktığına dikkat çeken Halaç, “Arz eksikliğinden, döviz kuru değişikliklerinden, ticari rotaların değişmesinden ve iş yapış biçimlerinin farklılaşmasından dolayı büyük badireler yaşanmakta. Bu külfetlerin da kısa vadede düzelmeyeceği görülmekte. Türkiye’nin durumunu Bağımlı Finansallaşmayla açıklanabilir. 2021’i Türkiye açısından bugünkü performansı ile bir daha de yüzde 5 – 5.5 büyüme oranıyla tamamlayabileceğini söyleyebiliriz. Bu büyüme 2022’nin birinci çeyreğinde de gerçekleşebilir lakin ikinci çeyrekten itibaren hem enflasyon hem sakinlikle karşılaşabiliriz. Ülkemizde kriz stratejisinin belirlenmesinin formu değişti. Daha kısa vadeli siyasetlerle sıkıntılara yaklaşılır olduk ki bu hiç güzel bir şey değil. Tek çıkışın ekonomik büyüme olduğu düşünülmekte. Ekonomik büyüme adil dağıtılmadığı sürece her insanın başına sıkıntı olabilir” dedi.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
Tedarik darboğazlarıyla rekora koşan emtia fiyatları, EGİAD’ın gündemine girerek, BASİFED, EGİFED, İZSİAD ve ESİAD’ın da iştirakiyle detaylı olarak değerlendirmeye alındı. Emtia, en son 2011 yılında harika döngüsünde görülen seviyeleri de aşarak, pandemiyle bir arada sarsılan iktisada bir kere daha darbe vurdu. İmalat ve hizmet bölümünden gelen bilgiler, global ekonomik toparlanmanın darboğazlar ve emtia meblağlarının enflasyonist baskılarına takılmaya başladığını gösterdi. Mevzunun iş dünyası tarafınca değerlendirildiği toplantının açılış konuşmasını yapan EGİAD İdare Konseyi Lideri Alp Avni Yelkenbiçer, Türkiye’nin en büyük ihracat pazarlarının bulunduğu Euro Bölgesi’nde, Çin’de, Asya genelinde ve ABD’de tüm üreticilerin birebir sıkıntıdan muzdarip olduğunu söyleyerek, tüm Dünya ülkelerinin emtia krizi ile karşı karşıya olduğunu lisana getirdi.
Domino Tesiri Üzere Kriz
Pandemi başından bu yana büyüyen arz darboğazları ve ona bağlı olarak emtia meblağlarının 2011’den bu yana en yüksek seviyeye gelmesinin, global ekonomik toparlanmaya ayak bağı olduğuna dikkat çeken Yelkenbiçer, “Artan hammadde meblağlarından çip üzere bileşenlerin eksikliğine, limanlardaki yoğunluklardan, lojistik kesiminde çalışan eleman yetersizliğine kadar tedarik zincirindeki dertler global iktisadın önündeki en büyük sıkıntılardan biri olmaya devam ediyor. Dünya genelinde Covid-19 virüsünün niye olduğu pandemide 2 yılı geride bırakıyor olacağız. 2020 yılı Mart-Nisan-Mayıs aylarında dünya virüse karşı kendini muhafazaya aldı. Konutlara kapandık, endüstride çarklar durdu. Haziran ayıyla bir arada çarklar tekrar dönmeye başlayınca arz, biriken talebe yetişemedi. Dünya’da arz-talep istikrarı sağlanamadı. İhracatçı ihraç edeceği eserleri üretmek için hammadde bulmakta zorluk yaşarken, bütün zorluklara karşın üretimini yaptığında da eserini göndermek için konteyner bulamadı. Konteyner bulduğunda ise astronomik navlun fiyatlarıyla karşı karşıya kaldı. Deniz nakliyecileri, pandemi periyodunda daha karlı olduğu için Çin ve ABD sınırına ağırlaşırken, ABD’de de pandeminin ağır yaşanması niçiniyle limanlara ulaşan konteynerlerin ABD’nin içine dağılımı ve geri dönüşlerinde aksamalar yaşandı. Çin, dünya konteyner trafiğini kendi lehine bozacak adımları süratle attı. Bu da ticaretin ritmini bozdu. Tüm bu birbiri gerisine gelen olgular aslında domino tesiri üzere dünya ticaretine ket vurdu” dedi.
Emtia meblağlarında önemli bir yükselişin olduğuna dikkat çeken Yelkenbiçer, “Trilyonlarca dolarlık hükümet teşvikleri ve dünyanın en büyük hammadde tüketicisi Çin’den gelen talebin de sayesinde emtia meblağlarında kuvvetli bir yükseliş var. Analistlere göre bu emtiada 19’uncu yüzyıldan bu yana 5’inci yükseliş cinsinin başlangıcı” dedi.
Yaşar Üniversitesi İşletme Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Umut Halaç ise, konuşmasına krizin hem hastalık hem merhem olabileceğini belirterek başladı. Emtia krizinin esas niçinlerini Dünya ve Türkiye açısından maddeleyerek özetledi. Halaç şöyle konuştu: “Dünya açısından baktığımızda emtia krizinin niçinleri; pandemi, pandemi daha sonrası seçilen iktisat siyasetleri, kuraklık, lojistik hizmetlerinde aksamalardır. Türkiye açısından baktığımızda ise, tercih edilen iktisat siyasetleri, döviz kuru hareketliliği, enflasyonist baskılar olarak sıralanabilir” dedi. Fiyat artışlarının alıcıları stok yapmaya yönlendirdiğini, tıpkı vakitte finansman kaynağı probleminin ortaya çıktığına dikkat çeken Halaç, “Arz eksikliğinden, döviz kuru değişikliklerinden, ticari rotaların değişmesinden ve iş yapış biçimlerinin farklılaşmasından dolayı büyük badireler yaşanmakta. Bu külfetlerin da kısa vadede düzelmeyeceği görülmekte. Türkiye’nin durumunu Bağımlı Finansallaşmayla açıklanabilir. 2021’i Türkiye açısından bugünkü performansı ile bir daha de yüzde 5 – 5.5 büyüme oranıyla tamamlayabileceğini söyleyebiliriz. Bu büyüme 2022’nin birinci çeyreğinde de gerçekleşebilir lakin ikinci çeyrekten itibaren hem enflasyon hem sakinlikle karşılaşabiliriz. Ülkemizde kriz stratejisinin belirlenmesinin formu değişti. Daha kısa vadeli siyasetlerle sıkıntılara yaklaşılır olduk ki bu hiç güzel bir şey değil. Tek çıkışın ekonomik büyüme olduğu düşünülmekte. Ekonomik büyüme adil dağıtılmadığı sürece her insanın başına sıkıntı olabilir” dedi.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı